بدن ما به کلسترول نیاز دارد اما افزایش میزان کلسترول خون و آن هم از نوع "بد" آن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و حمله‌های قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد و کاهش نوع "خوب" آن نیز همین تاثیرات منفی را به همراه دارد.

کلسترول نوعی مولکول از دسته چربی‌ها و نقش اصلی آن انعطاف‌بخشی و دادن استحکام به سلول‌هاست.

کلسترول در بیشتر بافت‌های بدن به‌ویژه بافت کبد وجود دارد و نقش مهمی در استحکام غشای سلولی و نیز تولید هورمون‌هایی چون کورتیزول یا استروژن ایفا می‌کند. دو سوم کلسترول در سلول‌های کبد یا روده تولید می‌شود و یک سوم آن از طریق مواد غذایی به بدن راه می‌یابد. کلسترول در خون حل نمی‌شود بلکه به وسیله ناقلینی به‌نام "لیپوپروتئین" در بدن جابه‌جا می‌شود.

ال‌دی‌ال و اچ‌دی‌دل

لیپوپروتئین‌ها دو نوع هستند: "ال‌دی‌ال" و "اچ‌دی‌ال". لیپوپروتئین ال‌دی‌ال که در اصطلاح به آن "کلسترول بد" می‌گویند روی دیواره رگ‌ها می‌نشیند و موجب تشکیل پلاک کلسترول می‌شود. پلاک کلسترول به مرور زمان موجب ضخیم شدن دیواره رگ‌ها و نازک و تنگ شدن مجرای عبور خون می‌شود. لیپوپروتئین اچ‌دی‌ال که به آن "کلسترول خوب" می‌گویند دیواره شریان‌ها را از کلسترول پاک و از انتقال آن به کبد جلوگیری می‌کند. هنگامی که میزان ال‌دی‌ال از اچ‌دی‌ال بالاتر باشد خطر انسداد عروق یا تصلب شرائین وجود دارد، در حالی‌که چنانچه میزان آن نسبت به اچ‌دی‌ال پائین‌تر باشد برای بدن مفید است.

عواملی چون مصرف سیگار و الکل و همچنین کم‌تحرکی و استرس در افزایش کلسترول بد در خون نقش دارند.

عوارض افزایش کلسترول

به نظر دکتر ژان-میشل لوسرف، رئیس بخش تغذیه انستیتو پاستور در شهر لیل فرانسه مهم‌ترین خطر افزایش کلسترول، بروز بیماری‌های قلبی-عروقی و نیز حمله‌های مغزی است.

افزایش کلسترول خون هم برای زنان و هم برای مردان مضر است، اما هورمون زنانه استروژن از زنان در برابر عوارض بد کلسترول محافظت می‌کند. میزان استروژن خون در زنان پس از یائسگی کاهش و در نتیجه ‌عوارض بد کلسترول افزایش می‌یابد. ازاین‌رو زنان باید به‌ویژه پس از یائسگی، مواظب میزان کلسترول خون خود باشند.

افزایش کلسترول باعث بروز "تنگی عروق محیطی" مانند شریان‌های دست وپا می‌شود که از عوارض آن درد شدید در این نقاط است.

از دیگر عوارض افزایش کلسترول خون ابتلا به کبد چرب است زیرا کبد در معرض مستقیم رسوب چربی‌های اضافه خون قرار دارد.

روش‌های درمانی کلسترول

کارشناسان علاوه بر درمان‌های دارویی چون "استاتین" بر اهمیت نقش تغذیه در کاهش کلسترول تاکید می‌کنند. استاتین یکی از داروهای کاهش‌دهنده کلسترول خون است که واکنش‌های شیمیایی که در کبد برای تولید کلسترول روی‌ می‌دهد را متوقف می‌کند.

دکتر لوسرف معتقد است با انتخاب صحیح رژیم غذایی و تحرک کافی می‌توان از افزایش میزان کلسترول در خون جلوگیری کرد. مصرف مواد غذایی فیبردار، میوه‌ و سبزیجات، آنتی اکسیدان‌ها، امگا ۳، گوشت سفید به جای گوشت قرمز، مواد لبنی کم‌چرب، کاهش مصرف قند و شکر و پرهیز از خوردن غذاهای حاوی چربی‌های اشباع شده مثل فست‌فودها از بهترین روش‌های جلوگیری از تراکم چربی در خون هستند.

از نظر کارشناسان آمریکایی علم تغذیه، حذف صبحانه از وعده‌های غذایی موجب تولید کلسترول نوع بد در خون می‌شود. افرادی که برای کاهش وزن، صبحانه را از برنامه غذایی خود حذف می‌کنند در بلند مدت بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به چربی خون، اضافه وزن و بیماری‌های قلبی-عروقی قرار می‌گیرند.

پزشکان و کارشناسان ورزش را روش ثابت‌شده‌ای برای کاهش کلسترول خون، افزایش کلسترول اچ‌دی‌ال و کاهش کلسترول ال‌دی‌ال می‌دانند. پیاده‌روی بهترین روش برای کنترل و کاهش کلسترول است و مدت و سرعت آن به میزان اثربخشی آن می‌افزاید. نکته مهم گنجاندن آن در برنامه‌ریزی‌های روزانه است.