جداشدگی شبکیه (Retinal Detachment) یک وضعیت اورژانسی چشمی است که در آن شبکیه، لایه نازکی از بافت در پشت چشم که به نور واکنش نشان می‌دهد و به مغز سیگنال‌های تصویری می‌فرستد، از لایه زیرین خود جدا می‌شود. اگر این وضعیت به سرعت درمان نشود، می‌تواند منجر به از دست دادن دائمی بینایی شود.

علل

جداشدگی شبکیه معمولاً به سه دسته تقسیم می‌شود:

1. جداشدگی رگماتوژن (Rhegmatogenous): شایع‌ترین نوع جداشدگی، که به علت پارگی یا سوراخ شدن شبکیه رخ می‌دهد. این سوراخ یا پارگی باعث می‌شود مایع ویتره که داخل چشم را پر کرده است، به زیر شبکیه نفوذ کند و آن را از لایه‌های زیرین جدا کند.
2. جداشدگی تراکشنال (Tractional): معمولاً در افرادی که بیماری‌های چشمی مانند دیابت پیشرفته دارند رخ می‌دهد. زخم‌ها یا تغییرات ناشی از بیماری باعث کشیده شدن و جدا شدن شبکیه از محل خود می‌شود.
3. جداشدگی اگزوداتیو (Exudative): این نوع جداشدگی ناشی از تجمع مایع در زیر شبکیه است که ممکن است به علت التهاب، تومور یا اختلالات عروقی رخ دهد.

علائم

علائم جداشدگی شبکیه معمولاً به صورت ناگهانی بروز می‌کند و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دیدن جرقه‌های نور (فلاش) در چشم
• مشاهده سایه یا پرده‌ای که قسمتی از میدان دید را مسدود می‌کند
• دیدن لکه‌های سیاه کوچک یا مگس‌پران
• تاری دید یا از دست دادن بینایی محیطی

تشخیص

تشخیص جداشدگی شبکیه توسط چشم‌پزشک با استفاده از معاینه شبکیه و روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی چشم یا آنژیوگرافی فلوروسین انجام می‌شود.

درمان

درمان این بیماری بسته به شدت و نوع جداشدگی متفاوت است:

• لیزر درمانی (فوتوکوآگولیشن):  با استفاده از لیزر، سوراخ یا پارگی شبکیه ترمیم می‌شود تا از نفوذ مایع جلوگیری شود.
• کرایوتراپی:  با استفاده از سرما، بافت پارگی شبکیه مهر و موم می‌شود.
• جراحی:  در موارد پیشرفته‌تر، جراحی‌های مختلفی مانند ویترکتومی یا پانسمان اسکلرال برای بازگرداندن شبکیه به محل اصلی خود انجام می‌شود.

پیشگیری

اگرچه همه موارد جداشدگی شبکیه قابل پیشگیری نیستند، اما افرادی که در معرض خطر هستند، مانند افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که سابقه خانوادگی این مشکل را دارند، باید به صورت منظم توسط چشم‌پزشک معاینه شوند تا علائم زودرس تشخیص داده شود.