تغذیه نامناسب به مصرف ناکافی یا بیش از حد مواد مغذی یا انتخاب غذاهای ناسالم اشاره دارد که می‌تواند به مرور زمان سلامت عمومی فرد را به خطر بیندازد. این وضعیت می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای، افزایش وزن، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامتی شود.

♦ علل تغذیه نامناسب

• مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده:  این غذاها معمولاً حاوی مقادیر زیادی چربی‌های ناسالم، نمک، و قند هستند و به علت کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن، به سوءتغذیه و اضافه وزن کمک می‌کنند.
• کمبود مواد مغذی:  مصرف ناکافی ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین و فیبر می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند ضعف ایمنی، خستگی، مشکلات پوستی و کاهش عملکرد ذهنی شود.
• الگوهای غذایی نامتعادل:  خوردن نادرست، مانند پرهیز از صبحانه یا مصرف وعده‌های غذایی پرکالری و بدون مواد مغذی کافی، می‌تواند منجر به تغذیه نامناسب شود.
• عادات ناسالم غذایی:  پرخوری، خوردن غذاهای چرب و شیرین به عنوان منبع اصلی تغذیه، و عدم توجه به مصرف سبزیجات و میوه‌ها، از جمله عادات ناسالم هستند.

♦ پیامدهای تغذیه نامناسب

• چاقی و اضافه وزن:  مصرف بیش از حد کالری از طریق غذاهای پرچرب و شیرین می‌تواند منجر به چاقی شود. چاقی یک عامل خطر برای بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی عروقی است.
• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی:  کمبود ویتامین‌هایی مانند ویتامین D، ویتامین B12، و آهن می‌تواند باعث ضعف بدنی، خستگی، مشکلات رشد در کودکان، و ضعف سیستم ایمنی شود.
• دیابت نوع ۲:  رژیم غذایی با مقادیر زیاد قند و چربی‌های ناسالم می‌تواند باعث مقاومت به انسولین و در نهایت منجر به دیابت نوع ۲ شود.
• بیماری‌های قلبی:  رژیم‌های غذایی پرچرب و پرنمک خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. کلسترول بالا و فشار خون از نتایج مصرف غذاهای ناسالم هستند.
• پوکی استخوان:  کمبود کلسیم و ویتامین D به دلیل تغذیه نامناسب می‌تواند منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی‌ها شود.

♦ علائم

علائم تغذیه نامناسب می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما شامل موارد زیر است:

• خستگی و کمبود انرژی
• کاهش یا افزایش غیرطبیعی وزن
• ریزش مو و مشکلات پوستی
• ضعف در سیستم ایمنی و افزایش ابتلا به بیماری‌ها
• مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال

♦ راهکارهای بهبود تغذیه

• مصرف متعادل و متنوع مواد غذایی:  انتخاب مواد غذایی از گروه‌های مختلف غذایی مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین‌های سالم و چربی‌های خوب برای تأمین نیازهای روزانه بدن اهمیت دارد.
• کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و ناسالم:  کاهش مصرف قندها، نمک و چربی‌های ترانس و جایگزینی آن‌ها با مواد مغذی مفید می‌تواند به بهبود تغذیه کمک کند.
• مصرف کافی آب:  نوشیدن آب به اندازه کافی در طول روز برای حفظ عملکرد بدن و جلوگیری از کم‌آبی اهمیت دارد.
• مصرف منابع غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی:  افزایش مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند سبزیجات برگ‌سبز، آجیل‌ها، ماهی و لبنیات به حفظ سلامتی کمک می‌کند.
• کنترل حجم غذا:  خوردن وعده‌های غذایی در اندازه‌های مناسب به جلوگیری از پرخوری و مشکلات ناشی از آن کمک می‌کند.