(سکته قلبی) )در اصطلاح پزشکی ام آی) و یا (انفارکتوس میوکارد) به انگلیسی (Myocardial infarction) یا حمله قلبی٬ عبارت از انهدام و مرگ سلولی دائم و غیرقابل برگشت در بخشی از عضله قلب (میوکارد) است که به علت ازبین رفتن جریان خون و وقوع یک ایسکمی شدید در آن قسمت از قلب روی می دهد. این توقف گردش خون ممکن است ناگهانی و بدون هیچ علائم قبلی نمایان گردد یا پس از چند حمله آنژینی )درد قفسه سینه) نمود یابد. عمده ترین دلیل سکته بسته شدن رگ های تغذیه کننده قلب است. برای رفع انسداد غیر از دارو، از بالن و جراحی قلب باز (تعویض رگ مسدود شده) استفاده می شود. سکته قلبی نوعی عارضۀ فراگیر است که هرساله باعث درگذشتن هزاران تن می گردد.

در میان عوامل مساعدکننده دیابت، فشارخون بالا، کلسترول خون بالا افراط در استعمال دخانیات و الکل، عدم فعالیت بدنی، فشار عصبی، سابقۀ فامیلی و سن قابل ذکراند.

به طور یقین این بیماری خیلی وخیم است و سالیانه تنها در آمریکا، در سال ۲۰۰۴ میلادی، بیش از ۱۵۰۰۰۰ نفر از این عارضه جان باختند.

♦  سبب شناسی

اغلب آترواسکلروز عروق کرونری و درنتیجه انسداد عروق تغذیه کننده ماهیچه قلب، منجر به انفارکتوس میوکارد می شود که درمان، آسان نخواهدبود.اگر شریان بسته شده شریان کرونر اصلی باشد احتمال مرگ انسان وجوددارد.

عوامل متعدد مساعدکننده ای مانند دیابت )بیماری قند خون)، فشار خون بالا، سیگار، زیادی کلسترول خون و غیره وجوددارد که عامل تصلب شرائین است.

♦  علائم

در اکثر موارد انفارکتوس میوکارد همراه با تظاهرات معمولی و تیپیک است که تشخیص را آسان می سازد. یک درد موضعی قفسه سینه که در مرکز قفسه صدری(سینه) با قابلیت انتشار به طرف آرواره، بازوها، پشت و گردن، سمپتوم ویژه در ام آی است و بیشتر از ۲۰ دقیقه طول می کشد اگر درمان نشود این درد آزاردهنده و بحرانی است و مدت ها به طول می انجامد.

گاهی چندین ساعت با مصرف تری نیترین مقاومت می کند، داروی دوپواترین درد آنژین را آرام می کند. هم چنین علائم دیگری که آشکارکننده هستند عبارتند از الکتروکاردیوگرام اورژانس و فوری می تواند تشخیص را آسان سازد. در تعداد زیادی از موارد انواع انفارکتوس وجود دارد که به صورت تشویش و اضطراب تظاهر می کند.

مثلاً اشکال هاضمه ای و احساس کاذب آروغ زدن، عصبی بودن، تنگی نفس )به علت اشکال در بطن چپ و درنتیجه ادم ریوی)٬ ادم و تورم در دست و پا که گاهی بدون تشخیص است و تنها اتفاقی در آزمایش قلبی و آزمایش روتین و منظم پزشکی با تشخیص آن برخورد می شود.

باید بخاطر داشت که هنگام مراجعه یک بیمار مسن با فشار خون بالا، سن بیش از ۴۰ سال، زندگی مشوش و پراضطراب که دچار درد شدید وناگهانی و ممتد قفسه سینه، بفکر انفارکتوس بود و الکتروکاردیوگرام درخواست نمود .

♦  تشخیص

شناسایی یک بیمار از نظر رویداد واقعه سکته قلبی حاد می تواند ساده، دشوار و یا در حد وسط این دو حالت باشد. معمولاً تشخیص ساده سکته قلبی حاد در افرادی است که تعدادی از عوامل خطر آترواسکلروز را به همراه علائم و نشانه هایی دال بر فقدان جریان خون به قلب را دارند. معمولاً بیماران مشکوک به رویداد سکته قلبی را به اورژانس انتقال می دهند. زمانی که تصویر بالینی بیمار دال بر بروز سکته قلبی باشد بلافاصله چندین آزمایش تشخیصی به مرحله اجرا در خواهد آمد این ازمون ها شامل: نوار قلب، آزمایش خون، و اکوکاردیوگرافی است.

الکتروکاردیوگرام: نخستین تست تشخیصی الکتروکاردیوگرام است که ممکن است نشان دهد سکته قلبی در حال روی دادن است و یا اینکه قبلاً روی داده است.

تست های آزمایشگاهی: سلول های زنده حاوی آنزیم ها و پروتئین هایی (همانند کراتین کیناز،تروپونین و میوگلوبین) هستند که در ارتباط با عملکرد تخصصی آن ها می باشند. هنگاهی که یک سلول قلبی می میرد، غشاء شلولی یکپارچکی خود را از دست می دهد و در این شرایط آنزیم ها و پروتئین ها آرام آرام به جریان خون راه می یابند. این آنزیم ها و پروتئین ها را می توان با روش های آزمایشگاهی شناسایی نمود.

تصویر برداری(اکو): در اکو کاردیوگرام به مقایسه بطن چپ از نظر وضعیت انقباض نرمال یا غیر نرمال پرداخته می شود. یکی از اولین اقدامات حفاظتی سلول های میوکارد در هنگام کاهش جریان خون، خاموش نمودن مکانیسم نیاز به انرژی برای انقباض است. این مکانیسم بلافاصله پس از کاهش جریان خون شروع می شود. اکوکاردیوگرام می تواند در شناسایی نقاطی از قلب که تحت تاثیر سکته قلبی بوده اند و تشخیص عروقی که به احتمال زیاد مسدود شده اند مفید واقع شود.

♦  درمان

اولین قدم استراحت کامل، تجویز اکسی‍ژن و کنترل فشار خون و ریتم قلبی است. معمولاً داروهای ضدانعقاد مانند آسپرین یا هپارین و بلوک کننده های گیرندۀ بتای سمپاتیک مانند پروپرانولول تجویز می شود. روش های بازکردن رگ مسدودشده در بیمارستان عبارتنداز داروهایی مانند استرپتوکیناز و اوروکیناز، بالن و جراحی اورژانس عروق کرونر.

♦  پیشگیری

با تغییر سبک زندگی به یک سبک سالم می شود از خطر بیماری های قلبی پیشگیری نمود عوامل اساسی یک سبک زندگی سالم شامل:

• سیگار نکشیدن و یا ترک سیگار
• رژیم غذایی مناسب (سبزی و میوه زیاد و چربی، قند و گوشت کم)
• حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز
• کنترل بیماری هایی از قبیل دیابت، فشارخون بالا و کلسترول
• دوری از محیط پر استرس
• خوابیدن به مدت نیم ساعت یا کمی بیشتر در میانه روز می تواند فشار خون را پایین آورده در نتیجه سبب کاهش خطر حمله قلبی تا ۱۰ درصد شود.

پژوهشگران اعتقاد دارند که واکسن آنفلوآنزا در برابر حمله قلبی و سکته مغزی نقش محافظتی دارد و برای بیماران قلبی توصیه شده است.