(سندرم روده تحریک پذیر) یا (آی بی اِس (IBS ‏)  نوعی اختلال در عملکرد روده است که با درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ و تغییرات در عادات روده ای بدون هرگونه علت ارگانیک دیگری، مشخص می شود اسهال یا یبوست می توانند علامت غالب باشند که ممکن است به صورت متناوب ظاهر شوند.

نوعی از این بیماری که در آن اسهال علامت غالب باشد (IBS-D) و نوعی که یبوست علامت غالب را تشکیل دهد IBS-C)) نامیده و به نوعی که این دو علامت متناوباً ظاهر شوند IBS-A)) می گویند. آی بی اس ممکن است پس از یک عفونت به وجود آید که آن را آی بی اس پس از عفونت، یا  (IBS-PI) نامند.

یک واقعه استرس زا در زندگی و یا شروع بلوغ، می تواند بدون علت پزشکی دیگری، آغازگر آی بی اس باشد حالت های مختلفی از جمله عدم جذب فروکتوز، بیماری سلیاک، عفونت های خفیف و عفونت های انگلی مانند ژیاردیازیس،  انواع بیماری های التهابی روده، یبوست مزمن عملکردی،  و دردهای عملکردی مزمن در ناحیه شکم  ممکن است به صورت آی بی اس تظاهر کنند. در آی بی اس، آزمایش های معمول بالینی هیچ گونه اختلالی را نشان نمی دهند، هر چند روده ها ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به برخی محرک های خاص مانند تست عبور بالون نشان دهند.

علی رغم آنکه علت دقیق آی بی اس مشخص نیست، رایج ترین تئوری این است که آی بی اس از اختلال در تعامل میان مغز و دستگاه گوارش پدید می آید، اگرچه ممکن است نوعی اختلال در فلور روده و یا دستگاه ایمنی بدن نیز در ایجاد آن نقش داشته باشد آی بی اس در اغلب بیماران منجر به شرایط خطرناک نمی شود اما به خاطر عوارض جانبی همچون درد مزمن و خستگی، می تواند هزینه های درمانی بیمار را افزایش داده و باعث افزایش غیبت بیماران از محل کارشان شود محققان گزارش کرده اند که شیوع بالای سندرم روده تحریک پذیر می تواند باعث افزایش هزینه های اجتماعی گردد .

این بیماری همچنین یک بیماری مزمن است که می تواند کیفیت زندگی بیمار را به طرز چشم گیری تحت تأثیر قرار دهد.

♦  انواع

• نوع «اسهال غالب» (آی بی اس نوع D )
• نوع «یبوست غالب»  (آی بی اس نوع C)
• آی بی اس با الگوی متناوب مدفوع (آی بی اس نوعA یا درد غالب)
• آی بی اس بعد از عفونت در برخی از افراد، آی بی اس ممکن است شروع حادی داشته و پس از یک بیماری عفونی توسعه پیدا کند، که این نوع با دو یا چند علامت از این علائم مشخص می شود: تب، استفراغ، اسهال، یا کشت مثبت مدفوع

♦  تاریخچه

در طی دهه های قبل آی بی اس به مانند امروز شایع نبود، زیرا استفاده از آنتی بیوتیک های قوی و داروهای دیگری که مخل رشد طبیعی، سلامت و تعادل باکتری های روده هستند رواج امروزی را نداشت. پزشکان سنتی همچنان از گیاهان طبیعی غیرتهاجمی به جای آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می کنند. داروهای پیشخوانی که در داروخانه عرضه می شوند می توانند برای بدن، بسیار تهاجمی باشند.

دهه ها قبل، در برداشت میوه ها و سبزیجات تازه، از مواد شیمیایی اندکی استفاده می شد در حالی که امروزه تقریباً و سریعاً تمام میوه ها و سبزیجات موجود در فروشگاه های زنجیره ای، با چندین ماده شیمیایی آغشته شده اند و گوشت گاو موجود در قفسه ها از کشتزارهایی آمده است که در آن گاوها غذاهای حاوی مواد شیمیایی متعدد مصرف نموده اند. رژیم غذایی امروز ما مملو از غذاهایی است که مواد نگهدارنده فراوانی داشته و از ارزش غذایی کمی برخوردارند. در گذشته، غذاهایی که به طور معمول وارد بازار مواد غذایی می شدند خالی از مواد نگهدارنده بودند که به همین دلیل در اغلب موارد سریعاً فاسد می شدند.

آن مواد، ارزش غذایی بالایی داشتند.  از مدت ها قبل، سندرم روده تحریک پذیر وجود داشته، لیکن بیشتر یک مشکل نادر روده نامنظم تلقی می شد. محقق براون در مقاله ای در مجله پزشکی کوه های راکی از اولین کسانی بود که به سال ۱۹۵۰ به مفهوم "آی بی اس" اشاره کرد این اصطلاح برای دسته بندی بیمارانی که علائم گسترده اسهال، درد شکمی و یبوست داشتند ولی عوامل شناخته شده عفونی در آنان یافت نمی شد، به کار می رفت. تئوری های اولیه، عوامل استرس زا و مشکلات روانی را باعث بروز آی بی اس دانستند.

♦  علل بیماری

علت سندرم روده تحریک پذیر شناخته شده نیست، اما چندین فرضیه پیشنهاد شده است. عفونت های حاد دستگاه گوارش خطر گسترش و توسعه آی بی اس را افزایش می دهد. عوامل دیگری که احتمال ابتلا به انواع این سندرم به غیر از نوع بعد از عفونت را زیاد می کنند، جوانی، تب طولانی مدت، اضطراب و افسردگی می باشند پیشنهادهای منتشر شده درسال ۱۹۹۰ پیرامون علت بیماری، نقش «محور مغز – روده» را در این بیماری آشکار ساخت، مطالعه ای با عنوان پاسخ محور مغز– روده به تنش و تحریک کولینرژیک در سندرم روده تحریک پذیر، که در مجله بالینی گوارش در سال ۱۹۹۳ منتشر شده است همچنین یک مطالعه منتشر شده در مجله گوارشی گات به سال ۱۹۹۷ پیشنهاد کرده که آی بی اس بر اثر اختلال در عملکرد متقابل محور مغز – روده رخ می دهد عوامل روانی نیز ممکن است در علت شناسی آی بی اس مهم باشند رژیم های غذایی سرشار از مواد محرک، دخانیات و مشروبات الکلی در وقوع این سندروم موثرند.

♦  واکنش های ایمنی

پژوهش های منتشر شده در اواخر سال ۱۹۹۰ میلادی حکایت از تغییرات زیست شیمیایی خاص موجود در نمونه های بافتی و نمونه سرمی بیماران آی بی اس دارد. این مطالعات سیتوکین ها فراورده های ترشحی را در بافت های گرفته شده از بیماران مبتلا به آی بی اس شناسایی کردند. سیتوکین های شناسایی شده در بیماران مبتلا به آی بی اس، التهاب تولید می کنند و با پاسخ ایمنی بدن همراه هستند.

♦ عفونت های فعال

♦  بلاستوسیستیس

تحقیقاتی در تأیید این موضوع که آی بی اس توسط برخی عفونت های فعال کشف نشده ایجاد می شود، وجود دارد. اخیراً یک مطالعه نشان داد که آنتی بیوتیک ریفاکسیمی شرایط پایداری را برای تسکین بیماران مبتلا به آی بی اس فراهم می سازد در حالی که برخی از پژوهشگران این موضوع را به عنوان مدرکی دال بر این که آی بی اس به عوامل کشف ناشده عفونی مرتبط است، تلقی می کنند، برخی دیگر معتقدند بیماران مبتلا به آی بی اس از رشد بیش از حد فلور روده ای رنج می برند و آنتی بیوتیک ها در کاهش همین رشد بیش از حد مؤثر هستند. این حالت به رشد بیش از حد باکتری هادر روده کوچک معروف می باشد محققان دیگر بر بیماری های پروتوزوآیی تشخیص داده نشده، به عنوان علت آی بی اس متمرکز هستند مخصوصاً که برخی از عفونت های پروتوزوایی در بیشتر موارد در بیماران مبتلا به آی بی اس رخ می دهند دو پروتوزوا تحت بررسی قرار دارند که در کشورهای صنعتی دارای شیوع بالایی می باشند و در آلوده ساختن روده نقش دارند، اما در مورد آن ها شناخت کمی وجود دارد تا بتوان آن ها را به عنوان عامل بیماری زا در این بیماری در نظر گرفت. بلاستوسیستیس یک ارگانیسم پروتوزوایی است که به عنوان عامل تولید علائم درد شکم، یبوست و اسهال در بیماران مبتلا به این بیماری گزارش شده است لیکن این گزارش از سوی برخی از پزشکان مورد انتقاد قرار گرفته است مطالعات انجام شده در بیمارستان های تحقیقاتی کشورهای مختلف میزان بالای عفونت با بلاستوسیستیس را در بیماران مبتلا به آی بی اس شناسایی کرده است، این میزان از کالج بهداشت و پزشکی گرم سیری لندن ۳۸ ٪، گزارش شده است از سوی بخش گوارش دانشگاه آقاخان واقع در پاکستان همین میزان ۴۷ درصد گزارش گردیده است همچنین مؤسسه بیماری ها و بهداشت همگانی در دانشگاه آنکونای ایتالیا این میزان را ۱۸٫۱ درصد گزارش کرده است گزارش های به دست آمده از پژوهش ها هر سه گروه نام برده نشان می دهد که شیوع بلاستوسیستیس در غیرمبتلایان به این سندروم در حدود ۷٪ می باشد. پژوهشگران همچنین متذکر شده اند که در تشخیص های بالینی موفق به شناسایی عفونت یادشده شده اند بلاستوسیستیس ممکن است به درمان با داروهای آنتی پروتوزوایی معمول، پاسخ ندهد دی انتاموبافراژیلیس یک ارگانیسم پروتوزوایی دیگر است که درد شکمی و اسهال تولید می کند. مطالعات بروز بالای این عفونت را در کشورهای توسعه یافته گزارش کرده اند. نشانه های بیماران با درمان آنتی بیوتیکی برطرف می گردد یک مطالعه انجام شده برروی یک گروه بزرگ از بیماران مبتلا به نشانه های شبیه به آی بی اس، پیدا شدن عفونت دی انتاموبافراژیلیس در این بیماران را گزارش کرده است و تجارب قطعی حکایت از درمان این نشانه ها با آنتی بیوتیک دارد پژوهشگران اشاره کرده اند که با استفاده از روش های بالینی ممکن است شناسایی برخی از موارد عفونت با دی انتاموبافراژیلیس در این بیماران میسر شود همچنین این عفونت ممکن است در افراد بدون آی بی اس نیز پیدا شود.

♦  تشخیص

هیچ تست آزمایشگاهی و یا تصویربرداری پزشکی خاصی که بتواند برای تشخیص آی بی اس به کار گرفته شود، وجود ندارد کنترل سندروم روده تحریک پذیر تشخیص آی بی اس در شرایطی مطرح می شود که علائمی مشابه علائم آی بی اس ایجاد می شود، سپس از روشی برای دسته بندی علائم بیمار پیروی می گردد. رد کردن عفونت های انگلی عدم تحمل لاکتوز، رشد بیش از حد باکتری ها در روده کوچک و بیماری سلیاک برای تمام بیماران قبل از تشخیص آی بی اس پیشنهاد شده است. توصیه می شود که بیماران مبتلا به این بیماری که سن بیش از ۵۰ سال دارند، تحت غربال گری با کولون بینی قرار گیرند.

♦  علائم

علائم اولیه سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از: درد یا احساس ناراحتی در ناحیه شکم همراه با اسهال و یبوست های مکرر و نیز تغییر در عادات روده ای همچنین ممکن است احساس ضرورت برای اجابت مزاج، احساس تخلیه ناقص یا زورپیچ، نفخ و گشادگی شکم نیز وجود داشته باشد افراد مبتلا به آی بی اس اغلب بیش از دیگران دچار ریفلاکس معده ای مروی، علائم مربوط به دستگاه تناسلی– ادراری، علائم روانی از قبیل افسردگی و اضطراب، فیبرومیالژیا سندرم خستگی مزمن سردرد و کمردرد می شوند.

♦  تشخیص های افتراقی

از آنجا که علت های بسیاری برای اسهال شبیه به اسهال موجود در نشانه های آی بی اس وجود دارد، انجمن متخصصین گوارش در آمریکا مجموعه ای از دستورالعمل ها را برای انجام آزمایش هایی در ردکردن دیگر علل این قبیل نشانه ها منتشر ساخته اند. این موارد شامل عفونت های گوارشی، عدم تحمل لاکتوز و بیماری سلیاک می باشند. پژوهش ها حکایت از آن دارند که این دستورالعمل همیشه هم قابل پیروی کردن نمی باشد.

هنگامی که سایر علل مسبب بیماری حذف گردیدند، برای تشخیص آی بی اس از یک الگوریتم تشخیصی استفاده می گردد. الگوریتم های شناخته شده شامل کرایتریای )منینگ (معیار یا کرایتریای منسوخ شده «رم» یک و دو، کرایتریای کرویس و مطالعاتی که قابلیت اطمینان شان را حفظ کرده اند، می باشند شکل تکامل یافته کرایتریای «رُم سه نیز در سال ۲۰۰۶ منتشر شده بود. هر یک از پزشکان ممکن است با کمک گرفتن از یکی از دستورالعمل های ذکرشده و یا با تکیه بر تجربیاتی که از بیماران گذشته خود کسب کرده اند، انتخاب خود را در این زمینه انجام دهند.

الگوریتم تشخیصی ممکن است شامل برخی آزمایش های اضافی به منظور مراقبت در برابر اشتباهات تشخیصی و جلوگیری از شناختن بیماری های دیگر به عنوان آی بی اس باشد. نشانه هایی که به عنوان «پرچم سرخ» شناخته می شوند، ممکن است شامل کاهش وزن، خونریزی گوارشی، کم خونی و یا نشانه های شبانه (علائمی که در شب ظاهر می شوند) باشند.

با این حال پژوهندگان یادآور شده اند که شرایط پرچم قرمز ممکن است همیشه به دقت در تشخیص کمکی نکنند – برای نمونه بیش از ۳۱ ٪ از بیماران مبتلا به آی بی اس در مدفوع خود خون دارند الگوریتم تشخیصی، نامی را مشخص می کند که می توان آن را برروی وضعیت بیماری گذاشت که ترکیبی از علائم اسهال، درد شکم و یبوست دارد. به عنوان مثال، عبارت «۵۰٪ از مسافران بازگشته از مسافرت دچار اسهال عملکردی بودند، در حالی که در ۲۵٪ آن ها، سندرم روده تحریک پذیر ایجاد شده بود.» بدین معنا است که نیمی از مسافران اسهال داشته اند، در حالی که در یک چهارم آن ها اسهال با درد در ناحیه شکم همراه شده بوده است.

در حالی که برخی پژوهشگران عقیده دارند که این سامانه طبقه بندی به درک پزشکان از آی بی اس کمک خواهد کرد، دیگر پژوهشگران ارزش های چنین سامانه ای را زیر سؤال برده اند و پیشنهاد کرده اند که تمام بیماران مبتلا به آی بی اس، دچار بیماری زمینه ای مشابه با هم هستند، لیکن نشانه های هرکدام با دیگری متفاوت است یک مطالعه که اخیراً انجام شده در همین راستاست و نشان داده است که یبوست و یا اسهال تظاهرات متفاوتی از همان شرایط زمینه ای به نظر می رسند، که محصولی از احتباس مدفوع در مخازن روده بزرگ می باشد.

پرتونگاری شکم زمان انتقال (ترانزیت) روده بزرگ و نحوه عبور و پخش مدفوع را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد که این موارد به میزان قابل توجهی با نفخ و درد در ناحیه شکم در ارتباط می باشند؛ بنابراین یک گروه از بیماران که در مقایسه با گروه شاهد، دچار یک افزایش در میزان بارگذاری مدفوع هستند، شناسایی می شوند که البته زمان ترانزیت روده بزرگ در آن ها نسبت به گروه شاهد برابر و یا کمتر می باشد. این موضوع نشان می دهد که الگوی اجابت مزاج مقدار مدفوع باقی مانده در روده بزرگ را منعکس نمی کند و این پدیده یبوست پنهان نامیده می شود. پدیده ای که ممکن است به رشد بیش از حد باکتریایی مربوط باشد.

♦  اشتباهات تشخیصی

تحقیقات نشان می دهد که بیماری برخی از بیماران مبتلا به علل قابل درمان اسهال به اشتباه آی بی اس تشخیص داده می شود. نمونه های معمول عبارتند از:

• بیماری های عفونی
• بیماری سلیاک: بیماری سلیاک اغلب به اشتباه به عنوان آی بی اس تشخیص داده می شود. کالج گوارش آمریکا توصیه کرده است که همه بیماران مبتلا به آی بی اس از نظر بیماری سلیاک آزمایش شوند
• هلیکوباکترپیلوری
• انگل

استفاده مزمن از برخی از داروهای آرام بخش-خواب آور به خصوص بنزودیازپین ها ممکن است باعث تحریک روده شده و نشانه هایی ایجاد کند که این نشانه ها می توانند به اشتباه در تشخیص آی بی اس منجر گردند.

♦  درمان

اگرچه درمان قطعی برای آی بی اس وجود ندارد، می توان از برخی درمان ها برای تسکین علائم بهره گرفت، از جمله تنظیم وضعیت غذایی بیمار، برخی داروها و مداخلات روان پزشکی. همچنین آموزش دادن به بیمار و وجود یک رابطه خوب میان پزشک و بیمار نیز حائز اهمیت است.

♦  رژیم غذایی

برخی افراد مبتلا به آی بی اس احتمالاً دچار عدم تحمل مواد غذایی هستند. در سال ۲۰۰۷ شواهد کافی برای توصیه یک رژیم غذایی محدود وجود نداشت بسیاری از تغییرات در رژیم غذایی بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر را در پی داشته اند. تعدادی از این تغییرات، در برخی گروه ها مؤثر بوده اند. برای نمونه عدم تحمل لاکتوز و سندرم روده تحریک پذیر نشانه های مشابهی پس از آزمایش یک رژیم غذایی بدون لاکتوز داشته اند کاهش رژیم غذایی حاوی فروکتوز و فروکتان در بیماران با رژیم غذایی خاص علائم را در بیماران مبتلا به سوء جذب فروکتوز و سندرم روده تحریک پذیر را با موفقیت کاهش داده اس در حالی که بسیاری از بیماران مبتلا به آی بی اس معتقدند دارای نوعی عدم تحمل غذایی هستند، تلاش های آزمایشگاهی برای تبیین نقش حساسیت های غذایی در آی بی اس ناامید کننده بوده است. هیچ گونه شاهدی وجود ندارد که هضم غذا و جذب مواد مغذی، برای کسانی که با آی بی اس در سطوح مختلف درگیر هستند، به نسبت افرادی که به این بیماری دچار نیستند، مشکل تر است. با این حال، در برخی بیماران آی بی اس به دلیل افزایش حساسیت احشایی، بسیاری از عادات غذایی می تواند پاسخ گوارشی شدیدی به همراه داشته باشد که می تواند به درد شکمی همراه با اسهال یا یبوست منجر شود.

♦  فیبر

شواهد قانع کننده ای وجود دارد که محلول های حاوی فیبر مانند پسیلیوم، در مبتلایان به آی بی اس عموماً مؤثر است. فیبرهای نامحلول مانند سبوس تأثیر در کاهش علائم آی بی اس نشان نداده اند و در برخی افراد، فیبرهای نامحلول می توانند باعث تشدید علائم شوند فیبر ممکن است در کسانی که دچار یبوست شده باشند مفید باشد. در بیماران با آی بی اس نوع یبوست غالب مصرف روزانه ۲۰ گرم فیبر محلول می تواند نشانه های کلی را کاهش دهد، اما درد را کاهش نمی دهد.

در یک متا آنالیز نشان داده شد که فیبر محلول در بهبود علائم کلی آی بی اس مؤثر بوده اما هیچ کدام از انواع فیبر درد را کاهش نمی دهند در مطالعات موفق روزانه ۱۰ تا ۳۰ گرم پسیلیوم استفاده شده است یک مطالعه به طور خاص به بررسی اثر دوز پرداخت و نشان داد که ۲۰ گرم پیسیلیوم از ۱۰ گرم موثرتر بوده و معادل ۳۰ گرم در هر روز کارایی دارد یک مطالعه کنترل نشده اشاره کرد علائم با فیبر نامحلول افزایش یافته است در مقایسه با گروه شاهد مشخص نیست که آیا این علائم واقعاً افزایش یافته است.

اگر نشانه ها افزایش یافته است، معلوم نیست که آیا این بیماران دچار اسهال غالب شده بودند (که می تواند توسط فیبر نامحلول تشدید شود) و یا این تشدید علائم موقت بوده و قبل از آغاز بهبودی رخ می دهد.

♦  دارودرمانی

داروهایی که ممکن است در درمان آی بی اس به کار روند، نرم کننده های مدفوع و ملین ها در نوع یبوست غالب و ضداسهال ها مانند اوپیئویدها، کدئین، دیفنوکسیلات و لوپرامید در فرم اسهال غالب، با علائم خفیف، می باشند. داروهای مؤثر بر سروتونین ۵-HT) می توانند به کاهش علائم در روده ها کمک کنند) سروتونین حرکات روده را افزایش می دهد، بنابراین آگونیست می تواند به فرم یبوست غالب آی بی اس کمک نماید درحالی که آنتاگونسیت می تواند باعث بهبودی فرم اسهال غالب آی بی اس شود.

♦  ملین ها

برای بیمارانی که به درمان با رژیم غذایی حاوی فیبر پاسخ نمی دهند، مسهلهایی مانند گلیکول پلی اتیلن، سوربیتول و لاکتولوز می توانند مؤثر باشند لوبیپروستون یک عامل دستگاه گوارش است که برای درمان یبوست مزمن ایدیوپاتیک و یبوست غالب آی بی اس مورد استفاده قرار می گیرد و به خوبی توسط بزرگسالان و کهن سالان تحمل می شود ولی تا ژوئیه ۲۰۰۶ درباره اثرات این دارو در کودکان تحقیقی صورت نگرفته است.

♦  ضداسپاسم ها

استفاده از داروهای ضداسپاسم آنتی کولینرژیک مانند هیوسین ان بوتیل بروماید یا دی سیکلومین ممکن است به بیماران، به ویژه کسانی که به اسهال دچارند کمک کند. یک متاآنالیز انجام شده توسط بنیاد همیاری کوکران نشان داد از هر ۶ بیمار که با داروی ضداسپاسم معالجه شوند، ۱ بیمار درمان خواهد شد. ضداسپاسم ها را می توان در دو گروه تقسیم کرد.

• نروتروپتیکها مانند آتروپین، که بر فیبر عصبی پاراسمپاتیک اثر می گذارد. همچنین بر سایر اعصاب نیز اثر گذاشته و دارای عوارض جانبی نیز است.
• ماسکوال تروپتیک ها مانند مبورین، که مستقیماً روی عضله صاف دستگاه گوارش اثر می گذارد و بدون تأثیر بر تحرک روده، اسپاسم موجود را تسکین می دهد.

♦  ضدافسردگی های سه حلقه ای

شواهد قوی وجود دارد که دوزهای پایین داروهای ضدافسردگی‎سه حلقه ای می تواند در درمان آی بی اس، به خصوص نوع اسهال غالب مؤثر باشد.

شواهد اندکی از اثربخشی سایر داروهای ضدافسردگی مانند  SSRIها وجود دارد البته برخی از این داروها مانند فلوکستین در درمان تعدادی از بیماران با آی بی اس نوع یبوست غالب مفید بوده اند. یک متاآنالیز آزمایشات کنترل شده تصادفی نشان داد که از هر سه بیماری که تحت معالجه با ضدافسردگی های سه حلقه ای قرار گرفته اند یک نفر بهبود یافته است یک مطالعه کنترل شده تصادفی جداگانه، نشان داد که ضدافسردگی های سه حلقه ای بهترین راه حل برای بیماران مبتلا به آی بی اس اسهال غالب هستند.

♦  سروتونین آگونیست ها

تگاسرود، که یک آگونیست انتخابی گیرنده ۵-HT۴ به شمار می رود، در آی بی اس نوع C ، برای برطرف کردن یبوست در زنان مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر که از یبوست رنج می برند و همین طور برای رفع یبوست مزمن ایدیوپاتیک در مردان و زنان، قابل استفاده است. در روز سی ام مارس سال ۲۰۰۷، اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا از شرکت داروسازی نوارتیس درخواست نمود که به صورت داوطلبانه از ادامه فروش و بازاریابی داروی تگاسرود خودداری نماید، چرا که یافته های جدید در مورد این دارو، حکایت از افزایش جدی خطر بروز حوادث قلبی عروقی و عوارض جانبی دیگر مرتبط با قلب، بر اثر استفاده از این دارو داشت.

بدین ترتیب شرکت داروسازی نوارتیس متعهد شد به طور داوطلبانه فروش و بازاریابی این دارو را در سطح ایالات متحده و همین طور در بسیاری از کشورهای دیگر به حالت تعلیق درآورد.

با این وجود، در روز ۲۷ ژوئیه سال ۲۰۰۷، اداره دارو و غذای آمریکا برنامه ای را برای استفاده محدود درمانی از تگاسترود در سطح ایالات متحده به تصویب رساند که برمبنای آن، به بیماران نیازمند به دارو، در صورتی که هیچ درمان جایگزین قابل مقایسه با داروی تگاسترود برایشان قابل دسترسی نباشد، اجازه داده می شد که برای درمان بیماری خویش، امکان دسترسی محدود به این دارو داشته باشند. در همین ارتباط اداره دارو و غذا در ایالات متحده آمریکا، پیش بر این، دو هشدار، در مورد پیامدهای جدی محتمل بر اثر مصرف داروی تگاسرود صادر کرده است.

در سال ۲۰۰۵، تگاسرود، از سوی اتحادیه اروپا، به عنوان یک داروی مورد قبول در درمان سندرم روده تحریک پذیر، پذیرفته نشد و استفاده از آن مردود اعلام گردید. با این وجود این دارو، در ایالات متحده با عنوان زلنورم به بازار عرضه گردید، درحالی که تنها عاملی که موجب تأیید آن در درمان سندرم روده تحریک پذیر شده بود، برطرف شدن علائم متعددی از بیماری، از جمله یبوست، درد شکم و نفخ توسط این دارو (البته تنها در زنان) بود.

تجزیه و تحلیل های بالینی (متاآنالیز) به عمل آمده [توسط بنیاد همی اری کوکران که برای تحقیقات پزشکی برروی هزاران داوطلب تشکیل شده است] حکایت از آن داشت که از ۱۷ نفر که با دوز معمول داروی تگاسترود تحت معالجه قرار می گیرند، یک نفر درمان خواهد شد.

• به نظر می رسد که ضدافسردگی های مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین SSRIs))، به دلیل اثرات سروتونرژیک خود، برای کمک به مبتلایان آی بی اس، به ویژه بیماران یبوست غالب، مناسب باشند. مطالعات ابتدایی کراس اور یا متقاطع و همین طور کارآزمایی های کنترل شده تصادفی از این نقش داروهای مذکور، حمایت می کنند.

♦  سروتونین آنتاگونیست ها

(آلوسترون، که یک آنتاگونیست انتخابی گیرنده ۵-HT۳ به شمار می رود، برای آی بی اس نوع D و سیلانسترون یک آنتاگونیست انتخابی گیرنده ۵-HT۳ دیگر) به عنوان درمآن های دیگر آی بی اس، مورد کارآزمایی بالینی قرار گرفته اند. هرچند که با توجه به ظهور اثرات نامطلوب و عوارض جانبی شدید مانند کولیت ایسکمیک و یبوست شدید بر اثر مصرف، اغلب این داروها در حال حاضر برای درمان آی بی اس در دسترس نیستند و یا توصیه نمی شوند.

♦  داروهای دیگر

سیلیکات منیزیم آلومینیوم و آلورین می توانند در درمان آی بی اس مؤثر باشند شواهد متناقضی درباره تأثیرات مثبت داروهای ضدافسردگی بر آی بی اس وجود دارد. در حالی که برخی متاآنالیزها تأثیرات مثبت داروهای ضدافسردگی را تأیید می کنند، برخی دیگر این موضوع را رد می نمایند مطالعات اخیر نشان می دهند که ریفاکسیمین می تواند به عنوان یک درمان مؤثر برای نفخ شکم استفاده شود. به دلیل نبودِ مدارک کافی برای اثبات منافع اوپیئویدها وهم چنین خطر بالقوه وابستگی جسمی و اعتیاد، درباره استفاده از آن ها در درمان آی بی اس اختلاف نظر وجود دارد.

♦  مداخلات روان پزشکی

(در شماری از بررسی ها، درمان رفتارشناختی در بهبود علائم سودمند شناخته شده است. تمدد اعصاب ریلکسیشن) نیز مؤثر یافت شده است جهت درمان سندرم روده تحریک پذیر سه رویکرد روانشناختی نسبتاً متفاوت وجود دارد که شامل روان درمانی پویشی کوتاه مدت، هیپنوتراپی، و ترکیب متنوعی از درمان های شناختی و رفتاری می گردد .

درمان های دارویی، برای علائم سندرم روده تحریک پذیر، تسکین های ناکافی فراهم نموده اند، درحالی که کارآزمایی های بالینی درمان های روانشناختی، (بخصوص رفتار درمانی شناختیCBT)، بهبودی هایی را نشان داده اند کارآزمایی های کنترل شده تصادفی، شواهد تجربی نیرومندی در حمایت از اثربخشی مداخلات شناختی بعنوان یک درمان کمکی در کنار درمان معمول طیف گسترده ای از مشکلات پزشکی فراهم نموده اند که می توان از این بین به بیماری های قلبی، فشار خون بالا، سرطان، سردردها، درد مزمن، کمردرد مزمن، سندرم خستگی مزمن، آرتریت روماتوئید، سندرم پیش از قاعدگی، و سندرم روده تحریک پذیر اشاره داشت.

♦  پزشکی مکمل

با توجه به عدم نتیجه رضایت مندی از نتایج حاصله از درمان های پزشکی، بیش از ۵۰٪ مردم برای درمان سندرم روده تحریک پذیر به درمان های مکمل روی آورده اند.

♦  پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها  می توانند در درمان سندرم روده تحریک پذیر مفید باشند. مصرف روزانه حداقل ۱۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون باکتری برای دست یابی به نتایج بهتر توصیه شده است. برخی تحقیقات اثربخشی پروبیوتیک ها در بهبود علائم آی بی اس را نشان داده اند هرچند تحقیقات بیشتری برای ارائه پیشنهادات شفاف درباره تأثیرات مفید پروبیوتیک ها مورد نیاز است. در حال حاضر ماست هایی به نام ماست پروبیوتیک تولید می شود که می تواند در کاهش علائم آی بی اس مؤثر باشد از مارس ۱۹۸۲ محصولاتی با نام سین بیوتیک نیز وارد بازار شده اند که حاوی پروبیوتیک و پربیوتیک می باشند.

سین بیوتیک ها در واقع ترکیبی از پروبیوتیک و پربیوتیک هستند و می توانند در بهبود علائم آی بی اس بسیار مؤثر باشند در ترکیب این محصولات علاوه بر باکتری، نوعی قند به نام فروکتواولیگوساکارید وجود دارد. یکی از علل ایجاد آی بی اس می تواند برهم خوردن بالانس باکتری ها در روده باشد.

محصولات سین بیوتیک پس از رسیدن به روده فعالیت خود را آغاز می کنند؛ باکتری ها شروع به بازسازی فلور نرمال نموده و فروکتوالیگوساکارید نیز که مواد غذایی اختصاصی باکتری های مفید روده است، شرایط رشد را برای باکتری های مفید مهیا می کند. سین بیوتیک ها نوع اسهالی آی بی اس را با بازسازی فلور نرمال و نوع یبوستی آی بی اس را با افزایش حرکات روده بهبود می بخشند.

♦  داروهای گیاهی

• روغن نعناع: کپسول های پوشش دار روغن نعناع در آی بی اس در کودکان و بزرگسالان پیشنهاد شده است شواهد خوبی از اثرات سودمند این کپسول ها وجود دارد و توصیه می شود که نعناع در بیماران مبتلا به آی بی اس استفاده شود. به دلیل اینکه بی خطر بودن نعناع در دوران بارداری تاکنون ثابت نشده است، برای مصرف آن در زنان باردار احتیاط لازم است.
• عصاره چندگیاه: پس از چهار هفته معالجه بااین عصاره کاهش قابل توجهی در هر دو مقیاس درد شکمی و علائم آی بی اس نسبت به دارونما مشاهده شد.

شواهد محدودی برای اثربخشی راه حل های دیگر گیاهی برای آی بی اس وجود دارد و با توجه به احتمال تداخل برخی از گیاهان با برخی داروها وجود دارد، بهتر است این تداخلات را شناخت.

• یوگا: یوگا ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به آی بی اس مؤثر باشد
• طب سوزنی: ممکن است ارزش تجربه در برخی بیماران را داشته باشد، اما شواهدی که این کارایی را تأیید کنند ضعیف هستند در یک متاآنالیز که توسط بنیاد همکاری کوکران صورت گرفت، نتیجه گرفته شد که مطالعات انجام شده از کیفیت پایینی برخوردار بوده و مشخص نمی کند که آیا طب سوزنی از دارونما تأثیر بیشتری دارد.

♦  همه گیرشناسی

مطالعات همه گیرشناسی نشان می دهد که شیوع سندرم روده تحریک پذیر در کشورهای مختلف و در گروه های سنی مختلف متفاوت است. نمودار سمت چپ شیوع سندرم روده تحریک پذیر را در مناطق جغرافیایی مختلف نشان می دهد. این جدول فهرست مطالعات صورت گرفته در کشورهای مختلف که شیوع آی بی اس و علائم شبیه آن در آن ها گزارش

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری جوانان هستند عوامل خطر و عوارض سندرم روده تحریک پذیر و تعداد مبتلایان زن به این بیماری به نسبت مردان دو برابر است.

یک مطالعه برروی مسافران آمریکایی بازگشته از سفرهای بین المللی شیوع بالای آی بی اس و اسهال پایدار و مکرر را که در طول سفر پیشرفت کرده، در این گروه نشان داد. این مطالعه برروی ۸۳ نفر از اهالی ایالت یوتا که در حال بازگشت از سفر بودند صورت پذیرفت. پرسشنامه های گوارشی تکمیل شده ۲۷ مورد اسهال پیشرفته در سفر و ۱۰ مورد آی بی اس پیشرفته در حین سفر را گزارش کردند.

♦  آی بی اس در ایران

در فاصله زمانی میان اول ژوئن تا ۳۱ اکتبر سال ۲۰۰۸ مطالعه ای با استفاده از کراتیریای رُم سه برروی ۴۷۵ دانشجوی پزشکی در ایران صورت گرفت. متوسط سن شرکت کنندگان در این مطالعه ۲۰٫۸۷ سال بود. الگوریتم رُم سه نشان داد که در ۲۰٫۸٪ از حجم نمونه یعنی ۹۹ نفر آی بی اس از پیش تشخیص داده شده بود و فراوانی سندرم روده تحریک پذیر در زنان بیشتر از مردان (۲۱٫۸ ٪ در مقابل ۱۹ ٪) بود. نوع آی بی اس غالب در این مطالعه آی بی اس متناوب (۷۱٫۷ ٪) بود. بین طول مدت آی بی اس و استرس، هیجان و جمعیت خانواده بیمار رابطه مستقیمی وجود دارد.

مطالعه نشان داد هیچ ارتباط آماری معنی داری بین درآمد و وضعیت تأهل با آی بی اس وجود ندارد. ۴٫۱ ٪ و ۲٫۱ ٪ از دانش آموزان مبتلا به آی بی اس مورد معاینه با آندوسکوپی و کولونوسکوپی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه بیان گر این موضوع بود که شیوع آی بی اس در بین دانشجویان پزشکی در تهران بالا به نظر می رسد لذا توسعه برخی از برنامه های ارتقاء سلامت برای دانشجویان پزشکی توصیه می شود.

♦  هزینه های اقتصادی

هزینه های مستقیم ایجادشده بر اثر آی بی اس تنها در ایالات متحده آمریکا ۱٫۷ تا ۱۰ میلیون دلار برآورد شده که به همراه ۲۰ میلیون دلار هزینه غیرمستقیم، بیش از ۲۱٫۷ تا ۳۰ میلیون دلار خسارت به اقتصاد آن کشور تحمیل کرده است مقایسه هزینه های درمانی بیماران آی بی اس و گروه شاهد که توسط یک شرکت نظارتی صورت گرفته، رشد سالیانه ۴۹٪ در هزینه های تشخیصی و درمانی مرتبط با آی بی اس را نشان می دهد.

در سال ۲۰۰۷ مطالعه ای از سازمان مدیریت مراقبت نشان داد که بیماران آی بی اس به طور متوسط سالانه برای هزینه های مستقیم از ۴۰۶ تا ۵۰۴۹ دلار هزینه متحمل می شوند یک تحقیق از کارگران با سندرم روده تحریک پذیر نشان داد که آن ها ۳۴٫۶٪ از بهره وری خود را (۱۳٫۸ ساعت در هر ۴۰ ساعت کار در هفته) از دست داده اند بررسی برگه های مالیاتی ۱۰۰ شرکت درباره هزینه های بهداشتی کارفرمایان و مقایسه آن ها با داده های سال ۱۹۹۰ نشان می دهد که بیماران آی بی اس برای درمان ۴۵۲۷ دلار در مقابل ۳۲۷۶ دلار برای کنترل پرداخته اند.

بررسی پژوهشی پیرامون هزینه داروهای مؤثر در درمان آی بی اس که توسط شرکت نوارتیس، و با پشتیبانی دانشگاه جورجیا صورت گرفته نشان می دهد که تهیه این داروها در ایالت کالیفرنیا ۹۶۳ و در ایالت کارولینای شمالی ۲۱۹۱ دلار بار مالی اضافی بر دوش بیماران وارد کرده است. بیماران مبتلا به آی بی اس بیشترین هزینه های ویزیت پزشکان، ویزیت سرپایی و هزینه های دارویی را متحمل می شوند که با هزینه های پرداخت شده توسط بیماران مبتلا به آسم برابری می کند.

♦  تحقیقات

گیبسون و شفرد یک رژیم غذایی با فودمپ پایین تعیین نموده اند که در حال حاضر شواهد پایه ای به اندازه کافی قوی، برای آنکه کاربرد گسترده آن رژیم غذایی، در شرایطی مانند بیماری های التهابی روده و سندرم روده تحریک پذیر توصیه شود، موجود است آن ها همچنین بیان کرده اند که اعمال محدودیت در زمینه فراورده های تخمیری اعم از: اولیگوساکارید، دی ساکارید و مونوساکارید ها و پلی یول ها به طور کامل، و نه به صورت تک تک و جداگانه، در کنترل علائم اختلالات عملکردی دستگاه گوارش (به عنوان مثال در مورد سندرم روده تحریک پذیر) و همین طور در بیشتر مبتلایان به بیماری های التهابی روده، به خوبی مؤثر است.

این روش به مراتب موفقیت آمیزتر از حالتی است که در آن، إعمال محدودیت تنها در مورد فروکتوز و فروکتان ها صورت می پذیرد، و طی آن محدودسازی فودمپها نیز، در مورد کسانی که دچار سوء جذب فروکتوز هستند، توصیه می شود عوارض و مخاطرات طولانی مدتی که ضمن استفاده از این رژیم غذایی بوقوع می پیوستند، زیاد بوده است.

یک کارآزمایی شاهددار تصادفی که برروی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر انجام گرفت، کشف کرد که تخفیف دادن رژیم غذایی در مورد یک نوع وابسته به آی جی جی عدم تحمل به مواد غذایی، منجر به یک افزایش ۲۴ درصدی در میزان زوال علائم خواهد شد که این در مقایسه با کسانی که نسبت به حذف رژیم غذایی اقدام کرده و حذف مواد غذایی بر مبنای آنتی بادی آی جی جی را مد نظر قرار می دهند، ممکن است در کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر موثرتر عمل کند و ارزش انجام تحقیقات بیومدیکال بیشتر را نیز در آینده داشته باشد.

برای اطلاعات بیشتر بنگرید به: سرمایه گذاری مؤسسات ملی بهداشت بر تحقیقات مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر.

مؤسسات ملی بهداشت ایالات متحده آمریکا از سال ۱۹۷۴ میلادی یک پایگاه اطلاعاتی داده رسانی، با قابلیت جستجو، به منظور اعطای برخی جوایز به پژوهشگران فعال در عرصه پزشکی، در پایگاه داده رسانی سی آر آی اس پی خویش، ایجاد کرده اند که هزینه های لازم را، برای اعطای جوایز جدید خود، در صفحه اینترنتی ویژه جایزه درون مرزی گرانت، فراهم می سازند. در سال ۲۰۰۶ این نهادها، حدود ۵۶ مورد از جوایز یا کمک هزینه های خود را به پژوهش های مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر اختصاص دادند، که در مجموع هزینه ای حدود ۱۸٫۷ میلیون دلار در برداشت.