التهاب لثه مرحله اولیه بیماری لثه و دندان است. این بیماری توسط یک پلاک ایجاد می شود، مجموعه ای چسبنده از باکتری ها، مایع مخاطی، و ذره های غذایی که در قاعده دندان تشکیل می شود. پلاک باعث تحریک لثه شده منجر به التهاب و تورم می شود. التهاب لثه هم چنین ممکن است از کمبود ویتامین، برخی از داروها و برخی بیماری های غدد و خون ناشی شود. التهاب لثه را می توان به راحتی درمان کرد. اما در صورت عدم درمان، بیماری می تواند به شکل های شدیدتر بیماری های لثه و دندان پیشرفت کند، که علت اصلی از دست دادن دندان ها در افراد بالغ در ایالات متحده است.

حدود ۷۵ درصد از افراد بالغ بالای ۳۵ سال در امریکا به نوعی از بیماری های لثه و دندان مبتلا هستند. زنان باردار و افراد مبتلا به دیابت به خصوص مستعد ابتلا به بیماری های لثه و دندان هستند زیرا تغییرات هورمونی می توانند روی وضعیت لثه ها تاثیر گذارد. سیگار کشیدن و جویدن تنباکو از علل اصلی بیماری های دندان و لثه و از دست دادن دندان هستند. البته بیماری های لثه و دندان تنها این دو بافت را درگیر نمی کند، بلکه می تواند یک عامل خطر برای بیماری های قلبی باشد.

باکتری عامل عفونت لثه و دندان در جریان خون برخی افراد مبتلا به این بیماری یافت شده است. این باکتری ها می توانند باعث تجمع پلاکت های خونی و به هم چسبیدن آن ها در شریان ها شوند، که شرایط را برای حمله قلبی و سمته مغزی محیا می سازد.

♦  پیشگیری از عفونت لثه

با تشکیل پلاک، باکتری های موجود در لایه های عمقی تر میمیرند و با تجمع مواد معدنی در اطرافشان سفت شده ماده ای به نام کلکولوس تشکیل می دهند که می تواند منجر به التهاب، تورم و یا عفونت لثه شود. مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان و ویزیت ها و پاک سازی منظم دندان پزشکی می توانند از تشکیل کلکولوس پیشگیری کنند.

♦  علائم

لثه های سالم محکم و صورتی رنگ به طور طبیعی در ته رنگ خود تفاوت هایی دارند. هنگامی که فرد به عفونت لثه مبتلا می شود، لثه ها قرمز، نرم، درخشان و متورم می شوند. لثه ها به راحتی خونریزی می کنند، حتی بعد از مسواک زدن ملایم یا استفاده از نخ دندان. اگر هریک از این علائم را دارید، در زودترین زمان ممکن به دندان پزشک مراجعه کنید. در صورتی که عفونت لثه درمان نشود، منجر به عفونت بافت اطراف دندان می شود.

در این عفونت، لثه های شروع به فاصله گرفتن از دندان می کنند و بین دندان و لثه پاکت هایی ایجاد می شود. این پاکت ها باعث گیر افتادن پلاک های بیشتری می شوند که خود منجر به تورم بیشتر لثه و عمیق تر شدن پاکت ها می شود. پاکت های بین دندان و لثه به تدریج عمیق تر می شوند و باکتری موجود در پلاک های داخل پاکت ها باعث ایجاد یک طعم ناخوشایند و مداوم در دهان و بوی بد دهان می شود. با پیشرفت بیماری، دندان ها در محل خود سست تر می شوند.

در نهایت مینای دندان (ماده استخوانی شکل و حساسی که ریشه دندان را می پوشاند) بیشتر و بیشتر بی حفاظ می ماند و با خوردن غذاهای خیلی داغ، خیلی سرد یا غذاهای شیرین و ترش، دندان درد می گیرید. گاهی در عمق یک پاکت آبسه دندانی تشکیل می شود و به استخوان فک آسیب می زند.

♦  تشخیص

برای تشخیص بیماری های دندان و لثه، دندان پزشک لثه ها را به لحاظ خونریزی بررسی کرده و عمق پاکت های لثه را اندازه گیری می کند، میزان سستی دندان درگیر را ارزیابی کرده و برای تعیین وضعیت استخوان زیرین درخواست عکس اشعه ایکس می دهد. این عوامل همگی برای تعیین درمان مناسب اهمیت دارند.

♦  درمان

شما می توانید با مراقبت از دندان و لثه های خود از بیماری های لثه و دندان پیشگیری کنید. اما اگر عفونت لثه داشتید، سعی کنید با دقت و تمامیت بیشتری دندان های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. برای موارد شدیدتر عفونت لثه، دندان پزشک پلاک ها و کلکولوس های موجود را از قاعده دندان پاک خواهد کرد. طی فرایندی به نام جرمگیری، دندان پزشک با استفاده از ابزاری مخصوص پلاک ها و کلکولوس های بالا و پایین خط لثه را از بین می برد. جرم گیری اولتراسونو از یک جریان فرکانس بالا برای خارج کردن پلاک ها و کلکولوس ها استفاده می کند.

در فرایندی به نام ریشه ساوی (root planing)، دندان پزشک باکتری ها و سایر عوامل عفونی را با مسطح کردن سطح ریشه خارج می کند. در روش دیگری به نام دبریدمان تحت لثه، دندان پزشک مواد محرک سطح دندان را از زیر خط لثه پاک سازی می کند تا از عفونت در ناحیه درمان شده پیشگیری شود. برخی افراد علی رغم مراقبت خوب دندانی لازم دارند که هرچند ماه دندان هایشان را به طور حرفه ای پاک سازی کنند. برای این افراد دندان پزشکان اغلب توصیه به استفاده از دهان شویه می کنند. اکثر موارد عفونت لثه به خوبی به درمان پاسخ می دهند و لثه ها به تدریج به وضعیت طبیعی خود برمیگردند.

پیشگیری از دفعات بعدی عفونت لثه بستگی به اقدامات بعدی شما خواهد داشت. عفونت بافت اطراف دندان اغلب اوقات پیش از رسیدن به مراحل پیشرفته قابل درمان و برگشت پذیر است. اگر هر یک از علائم این بیماری از جمله لثه های قرمز و متورم را داشتید، در زودترین زمان ممکن به دندان پزشک مراجعه کنید. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، دندان پزشک می تواند با درمان پاکت های موجود که عامل تشکیل پلاک ها هستند بیماری را کنترل کند. وی ممکن است مواد حاوی آنتی بیوتیک و یا داروهای ضد التهاب را مستقیما وارد پاکت کند تا با عفونت مبارزه کنند.

اگر درمان با آنتی بیوتیک ها زود شروع شود، هیچ درمان دیگری لازم نخواهد بود. از دندان پزشک خود سوال کنید که آیا لازم است از خمیردندان ها یا دهان شویه های حاوی دارو یا عوامل ضد باکتریایی استفاده کنید. اگر سیگار می کشید یا تنباکو می جوید، آن را قطع کنید زیرا محصولات حاوی تنباکو باعث التهاب لثه ها شده عفونت بافت های اطراف دندان را بدتر می کنند.

♦  بیماری لثه ناشی از بی توجهی به بهداشت لثه

مسواک زدن ناکافی و عدم استفاده از نخ دندان منجر به تشکیل پلاک شده احتمال بیماری لثه را افزایش می دهد. بدون درمان، بیماری پیشرفت کرده و در نهایت می تواند منجر به از دست رفتن دندان شود. لثه های سالم محکم در اطراف دندان قرار می گیرند و به راحتی خونریزی نمی کنند. پلاک هایی که بین دندان و لثه تشکیل می شوند می توانند باعث التهاب دردناک شوند. پلاک درمان نشده می تواند سفت شده ماده ای به نام کلکولوس تشکیل دهد که باعث پس زدن لثه شود.

در نهایت ممکن است لازم به خارج کردن دندان شود. برای ارزیابی شدت بیماری دندان و لثه، دندان پزشک ابزاری به نام پروب لثه را بین دندان و لثه قرار می دهد (زیر خط لثه) تا عمق پاکت های لثه را اندازه گیری و ثبت کند. به طور کلی هرچه پاکت عمیق تر باشد، شدت بیماری بیشتر است. اگر پاکت های بین لثه و دندان خیلی عمیق باشند ممکن است نیاز به جراحی پیدا کنید. طی یک فرایند جراحی سرپایی که در مطب و توسط دندان پزشک متخصص لثه انجام می شود، یافت نرم جداره پاکت خارج می گردد. اگر استخوان آسیب دیده باشد، ممکن است نیاز به جراحی دیگری داشته باشید.

طی این جراحی متخصص لثه بافت عفونی را خارج کرده و لثه و استخوان را بازسازی می کند. پس از جراحی خط لثه با یک ماده محافظ به نام پک لثه به مدت ۱ تا ۲ هفته پوشانده می شود تا لثه التیام بیابد. شما می توانید با وجود این پوشش به طور طبیعی بخورید و بیاشامید. در برخی موارد متخصص لثه یا جراح دهان فرایندی به نام جراحی بازسازی انجام می دهد که در آن با جاسازی مواد خاصی سعی به رشد مجدد استخوان فک و بافت های اطراف می شود.

مینای دندان خورده شده می تواند با ماده ای مصنوعی که به دندان متصل می شود جایگزین شود. مینای دندانی که حساس شده است را می توان با لایه ای از سدیم فلوراید یا با یک خمیردندان تجویز شده مخصوص دندان های حساس محافظت کرد. دندان های خیلی سست را می توان محکم و متصل کرد. باکتری عامل عفونت بافت اطراف دندان می تواند در میان افراد خانواده گسترش یابد، بنابرین اگر یکی از اعضای خانواده بیماری دندان و لثه دارد، بهتر است همه اعضای دیگر نیز برای ارزیابی و معاینه به دندان پزشک مراجعه کنند.

شکل: جراحی ژینژیوکتومی یا خارج کردن قسمتی از بافت لثه

تجمع پلاک و کلکولوس بین دندان و لثه باعث تشکیل یک پاکت عمیق بین آن ها شده است. طی درمان این پاکت پاک سازی شده و جداره بافت نرم پاکت خارج می شود. بعد از این فرایند، لثه نزدیک به دندان التیام میابد.