آمبولی ریوی معمولا به عنوان عارضه خطرناک لخته شدن خون در وریدهای عمقی شناخته می شود. لخته خون از دیواره وریدهای عمقی کنده می شود و به سمت جریان خون حرکت می کند و با گذشتن از قلب وارد شریان ریوی شده و به ریه ها می رسد. اگر لخته شل ( که آمبولی خوانده می شود) بزرگ باشد می تواند داخل شریانی که وارد ریه می شود گیر کند و جریان خونی که به سمت ریه ها می رود را مسدود کند.

اگر بخش عمده ای از شریان ریوی مسدود گردد، بطن راست قلب تحت فشار قرار می گیرد تا با قدرت بیشتری خون را پمپاژ کند و در نتیجه نارسایی قلبی به وجود می آید. انسداد ایجاد شده باعث می شود حجم خون تازه ای که به طرف چپ قلب می رسد کاهش یابد. اگر حجم خون به میزان قابل توجهی کاهش یابد شوک اتفاق می افتد. آمبولی ریوی می تواند کشنده باشد این وضعیت، زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می دهد. افرادی که مجبور هستند در بستر بمانند، به خصوص پس از جراحی لگن یا جراحی ران یا زانو در معرض خطر بیشتری هستند.

♦  علائم

 علائم آمبولی ریوی به اندازه لخته خون حرکت کرده و موقعیت آن درریه ها بستگی دارد به دلیل آنکه قلب و بافت ها اکسیژن کافی دریافت نمی کنند، نشانه اصلی آن معمولا تنگی نفس می باشد. همچنین فرد مبتلا ممکن است احساس غش کردن پیدا کند و هنگام دم، قفسه سینه اش درد بگیرد. سایر نشانه های احتمالی عبارتند از: سرفه، خلط خونی و سیانوز ( آبی شدن رنگ پوست ) در اطراف دهان. هر گونه انسداد در مسیر جریان خونی که به سمت ریه ها می رود می تواند به نارسایی قلب منجر شود. چنانچه آمبولی ریوی به قدری بزرگ باشد که عملکرد دستگاه گردش خون را مختل کند، معمولا مرگ در عرض چند دقیقه اتفاق می افتد.

♦  تشخیص

هر چیزی که شما را در معرض خطر لخته شدن وریدهای عمقی قرار دهد، خطر بروز آمبولی ریوی را نیز افزایش می دهد. در صورت داشتن علائم هر یک از این دو بیماری، به پزشکتان مراجعه کنید به خصوص اگر اخیراً به بسته محدود شده اید. پزشک شما را معاینه خواهد کرد و ممکن است رادیوگرافی از قفسه سینه و یک نوار قلب درخواست کند تا مشخص کند وضعیت قلب شما چگونه است به خصوص در سمت راست تحت کشش هست یا خیر.

پزشک ممکن است برای تایید تشخیص، اسکن هسته ای کند یا سی تی اسکن از ریه ها درخواست کند. چنانچه هر گونه مشکلی باقی بماند، پزشک ممکن است آنژیوگرافی ریوی درخواست کند تا وضعیت شریان های درون ریه را بررسی نماید. آنژیوگرافی ریوی عیناً مشابه آنژیوگرافی عروق کرونر قلب است به استثناء اینکه در آن به جای شریان های قلب، شریان های ریه بررسی می شود.

♦  درمان

اگر شما مبتلا آمبولی ریوی هستید باید در بیمارستان بستری شوید و تحت درمان با داروهای ضد انعقاد ( رقیق کننده های خون) و احتمالا داروهای حل کننده لخته خون قرار بگیرد. هپارین که یک داروی ضد انعقاد است به جلوگیری از تشکیل لخته های خون در ریه ها وریدها کمک می کند. این دارو مستقیما درون ورید تزریق می شود. در برخی موارد داروهای حل کننده لخته خون نظیر استرپتوکیناز یا تی پی آ (TPA فعال کننده پلاسیمنوژن بافتی) به منظور حل کردن لخته های خون در ریه ها به کار می روند.

 از آنجا که درمان ترکیبی با استفاده از داروهای حل کننده لخته و داروهای ضد انعقاد با خطر خونریزی داخلی همراه است، پزشک شما با دقت قابلیت لخته شدن خونتان را پایش خواهد کرد.

♦  آنژیوگرافی ریوی

آنژیوگرافی ریوی که آرتریوگرافی ریوی نیز نامیده می شود، به پزشک اجازه می دهد تا شریان های ریوی را بر روی فیلم بررسی کند.

معمولا یک کاتتر ( لوله ای نازک و انعطاف پذیر ) از محل کشاله ران در داخل ورید بزرگ کار گذاشته می شود و به سمت قلب هدایت می شود تا به شریان ریوی (شریان اصلی خون رسان به ریه ها) برسد. سپس ماده حاجب (رنگ) از طریق کاتتر به شریان ریوی وارد می شود و یکسری تصاویر با توالی سریع ( نظیر فیلم) از شریان ریوی و شاخه های کوچکتر آن گرفته می شود. شریان ها به وضوح قابل رویت هستند و این به پزشک اجازه می دهد تا هر نوع لخته خون را در عروق خونی شناسایی کند.

♦  آمبولی ریوی

ممکن است بخشی از لخته خونی که در ورید های عمقی پا قرار دارد از آن جدا شود و هنگام انتقال در مسیر جریان خون قطعات آن ( آمبولی) به سمت ریه ها حرکت کند و آمبولی ریوی ایجاد شود و بدین ترتیب بخشی از بافت ریه که در آنسوی محل انسداد قرار دارد، بدون خون بماند. یک آمبولی ممکن است به بخشی از ریه صدمه وارد کند اما بیمار تقریبا همیشه به واسطه درمان هایی که از تشکیل لخته جدید جلوگیری می کند بهبود می یابد. پزشک با تجویز یک داروی ضد انعقاد به جلوگیری از تشکیل لخته های بیشتر کمک می کند و به این ترتیب خطر بروز یک آمبولی دیگر کاهش می یابد.

اگر یک آمبولی شدید باشد، درمان طی اورژانسی الزامی است. ممکن است لازم باشد محل انسداد به وسیله جراحی باز شود. اگر فردی طی اولین روزهای پس از یک آمبولی بزرگ جان سالم به در ببرد شانس خوبی برای بهبودی بلند مدت خواهد داشت. اگر منشا آمبولی که معمولا لخته شدن خون در وریدهای عمقی پا است شناسایی و با موفقیت درمان شود، آنگاه شانس بهبودی بیشتر هم خواهد بود.