سطح داخلی رحم اندومتریوم نامیده می شود. طی هر سیکل قاعدگی، بخشی از اندومتریوم ضخیم می شود، پر خون می شود و (اگر لقاح صورت نگیرد) در طول قاعدگی ریزش می کند. اندومتریوز باعث می شود که بافتی مشابه این در سایر قسمت های حفره لگن مثل تخمدان ها یا (ناشایع تر) روی لوله های فالوپ، واژن یا روده ها ایجاد شود. بافت اندومتر هم چنین می تواند روی جای زخم هایی که بعد از جراحی در جداره شکم ایجاد شده اند تشکیل شود.

ماهانه این قطعات غیر طبیعی بافت اندومتر درست مثل بافت معمول داخل رحم در هنگام قاعدگی خونریزی می کنند. اما از آنجائیکه این قطعات در داخل بافت مدفون شده اند، خون نمیتواند خارج شود. به جای آن خون در ساک های کوچک (کیست ها) جمع می شود یا خونریزی با تحریک بافت اطراف منجر به تشکیل یک پوشش فیبروزی در اطراف ناحیه خونریزی می شود. با گذشت زمان ممکن است بافت باقیمانده از زخم (چسبندگی ها) ایجاد شوند.

نوع خفیف اندومتریوز شایع است. چون اندومتریوز با قاعدگی مرتبط است، فقط در سال های باروری یک زن ایجاد می شود، اغلب بین ۲۵ تا ۵۰ سال. اندومتریوز بیشتر از همه در زنانی که بچه ندارند شایع است. بعد از شروع یائسگی، ایجاد بافت اندومتر غیرطبیعی پس رفت می کند.

♦  علائم و تشخیص

در برخی موارد اندومتریوز علامتی ندارد یا فقط علائم خفیف یا غیرمحسوس دارد. در اکثر موارد علائم عبارت است از درد در زیر شکم یا کمر بلافاصله قبل از قاعدگی. گاهی قاعدگی ها نامنظم هستند و قبل از شروع جریان خون لکه بینی وجود دارد. نزدیکی ممکن است دردناک باشد. اگر لوله های فالوپ توسط بافت باقی مانده از زخم مسدود شوند، اندومتریز می تواند باعث ناباروری شود. شایع ترین فرایند تشخیصی مورد استفاده برای اندومترویز لاپاروسکوپی می باشد، یک فرایند جراحی سرپایی که در آن پزشک از یک ابزار نمایشگر چراغ دار (لاپاروسکوپ) برای دیدن داخل حفره لگن استفاده می کند.

♦  درمان

موارد خفیف اندومتریوز که علامتی ایجاد نکرده اند نیازی به درمان ندارند. اگر علائم شدید باشند، پزشک اغلب بافت های غیرطبیعی را طی لاپاروسکوپی با بریدن آن ها یا تخریب آن ها با گرما خارج می کند. پزشک هم چنین نمونه ای از بافت خواهد گرفت تا ان را زیر میکروسکوپ با لحاظ وجود سلول های سرطانی بررسی کند. پزشک ممکن است درمان روزانه با هورمون ها یا داروهای مشابه هورمون برای چندین ماه تجویز کند تا رشد بافت غیر طبیعی را سرکوب کند.

اگر اندومتریوز تخمدان ها را درگیر کند، درمان آن مشابه درمان کیست تخمدان است مثل هورمون درمانی یا جراحی. در موارد شدیدی که به هورمون درمانی یا جراحی پاسخ نیمدهند، پزشک ممکن است توصیه به خارج کردن رحم (هیسترکتومی)، لوله های فالوپ و تخمدان ها کند.

♦  اندومتریوز

اندومتریوز باعث می شود بافت اندومتر در اعضایی مثل مثانه، تخمدان ها و لوله های فالوپ در حفره لگن رشد کند. این بافت های غیر طبیعی می توانند ماهانه مثل بافت اندومتر طبیعی رحم در طول قاعدگی خونریزی کنند. تحریک مداوم ایجاد شده با خونریزی مکرر می تواند منجر به ایجاد چسبندگی هایی شود که گسترش یافته اعضای درون حفره لگن از جمله روده ها را به یکدیگر وصل کند. چسبندگی ها می توانند لوله های فالوپ را از حالت طبیعی خارج کرده پیچ دهند و منجر به ناباروری شوند.