بزرگ شدن خوش خیم پروستات به افزایش اندازه غیر سرطانی در بافت غددی اطراف پیشابراهی پروستات (قسمتی از پروستات که اطراف پیشابراه را احاطه کرده است) گفته می شود. با بزرگتر شدن پروستات غده در اطراف پیشابراه تنگ شده و جلوی جریان ادرار را می گیرد. شروع به ادرار دشوار می شود، و جریان ادرار ضعیفتر می شود. انسداد جریان ادرار ممکن است منجر به بزرگ شدن عضلات مثانه شده و مثانه را تحریک پذیرتر کند به طوری که انقباضات مثانه باعث تکرر و فوریت ادرار شوند.

نهایتا عضلات دیگر نخواهند توانست ادرار را با اعمال فشار از انسداد عبور دهند که منجر به تجمع ادرار در مثانه می شود. این تجمع ادرار می تواند به عضلات مثانه آسیب بزند و باعث عفونت های ادراری مکرر و احتباس ادراری (عدم توانایی ادرار کردن) شود. بزرگ شدن خوش خیم پروستات معمولا روی عملکرد جنسی اثر نمیگذارد، گرچه جریان مایع منی ممکن است مسدود شود. بدون درمان، مراحل انتهایی بزرگ شدن خوش خیم پروستات می تواند منجر به آسیب کلیه ها یا نارسایی کلیوی شود. در حدود ۵۰ سالگی، بیش از نیمی از مردان آمریکایی علائمی از بزرگی پروستات دارند.

اگرچه پزشکان مطمئن نیستند که علت اصلی بزرگ شدن خوش خیم پروستات چیست، اما مشخص شده است که با هورمون های مردانه و بالا رفتن سن ارتباط دارد. (بزرگ شدن خوش خیم پروستات در مردانی که بیضه های آن ها قبل از بلوغ با جراحی خارج شده است یا مردانی که بیضه های آن ها نمیتوانند هورمون بسازند دیده نمیشود).

رژیم غذایی پرچرب و پر کلسترول ممکن است عامل خطری برای بزرگ شدن خوش خیم پروستات باشد. چاقی نیز یک عامل خطر شناخته شده است- مردانی که اندازه دور کمر بالاتر از ۴۳ اینچ دارند در دو برابر خطر بیشتر برای ابتلا به بزرگ شدن خوش خیم پروستات هستند، نسبت به مردانی که دور کمر آن ها ۳۵ اینچ یا کمتر است.

♦  علائم

علائم بزرگ شدن خوش خیم پروستات می توانند از تحریک مجاری ادراری یا انسداد آن ها ناشی شوند. علائم تحریکی با عضلات مثانه ارتباط دارند و شامل نیاز مکرر به ادرار، تکرر ادرار شبانه،  و احساس فوریت ادرار (تمایل شدید به ادرار) میباشند. این علائم معمولا اولین نشانه های یک مشکل پروستات هستند گرچه اغلب اوقات تا سال ها بعد از بزرگ شدن پروستات ناشناخته میمانند. این علائم هم چنین می توانند نشانه ای از سایر اختلالات مجاری ادراری باشند.

غده پروستات بزرگ شده پیشابراه را مسدود می کند (لوله ای که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن هدایت می کند)، جریان ادرار را کاهش می دهد و باعث می شود که دیواره عضلانی مثانه در تلاش بیشتر برای بیرون راندن ادرار از بدن ضخیم تر شود. انسداد خروجی مثانه گروهی از علائم مرتبط با بزرگ شدن خوش خیم پروستات و مشکلات مرتبط با جریان ادرار هستند.

این علائم عبارتند از کاهش زور و قطر جریان ادرار، ناتوانی در ادرار کردن، جریان ضعیف ادرار، دفع ادرار مضاعف (فرد ادرار می کند و دوباره طی ۵ تا ۱۰ دقیقه قادر به ادرار کردن خواهد بود)، قطره قطره چکیدن ادرار بعد از دفع، و بی اختیاری ادراری سرریز (نشت ادرار ناشی از سرریز شدن مثانه). عفونت های مکرر ادراری، که با احساس سوزش طی ادرار کردن، ادرار بد بو، و مقداری خون در ادرار مشخص می شوند نیز ممکن است از بزرگ شدن خوش خیم پروستات ناشی شوند. انسداد خروجی مثانه تمایل به عود دارد.

♦  تشخیص

برای تشخیص بزرگ شدن خوش خیم پروستات، پزشک یک شرح حال کامل گرفته معاینه بالینی انجام می دهد که شامل یک آزمایش ادرار برای رد عفونت نیز می شود. وی ممکن است سعی کند با فشار دادن روی شکم در بالای استخوان لگن مثانه را لمس کند (که به طور طبیعی قابل لمس نیست).

پزشک هم چنین ممکن است معاینه انگشتی مقعد انجام دهد (با وارد کردن یک انگشت پوشیده از دستکش آغشته به مواد روان کننده به داخل مقعد) تا غده پروستات را لمس کرده تعیین کند که آیا بزرگ شده و اگر شده به چه اندازه. پزشک ممکن است آزمایشی توصیه کند که در آن با استفاده از ابزاری به نام جریان سنج ادرار می توان سرعت جریان ادرار را اندازه گیری کرده تعیین کرد که آیا جریان ادرار از مثانه مسدود شده یا خیر.

پزشک هم چنین ممکن است تست سونوگرافی باقیمانده ادراری بعد از دفع (PVR) انجام دهد، تستی غیر تهاجمی که مقدار ادرار باقیمانده در مثانه را بعد از دفع ادرار اندازه می گیرد. تست های خونی ممکن است برای رد بیماری کلیوی یا غربالگری سرطان پروستات درخواست شوند. فرایندی به نام سیستوسکوپی (معاینه مجاری ادراری با یک لوله نمایشگر) ممکن است برای ارزیابی مجاری ادراری و تعیین وسعت انسداد انجام شود.

♦  درمان

بزرگ شدن خوش خیم پروستات یکی از آثار طبیعی بالا رفتن سن است و لذا نمیتوان آنرا قطعا درمان کرد. اما علائم آنرا می توان با درمان های دارویی یا جراحی بهتر کرد. اگر علائم شما خفیف باشد، پزشک ممکن است یک دوره انتظار همراه با مراقبت توصیه کند. طی این مدت وی علائم شما را به دقت بررسی کرده سعی خواهد کرد تعیین کند که چه عوامل خارجی ای مثل مصرف الکل یا کافئین، ورزش، یا استرس می توانند محرک علائم شما باشند. پزشک هم چنین به طور منظم تست هایی برای بررسی نشانه های آسیب به کلیه ها یا مثانه انجام خواهد داد.

اگر علائم شما بدتر شوند، پزشک ممکن است درمان با داروهایی به نام مسدود کننده های گیرنده آلفا تجویز کند که مثانه را شل کرده فشار خون را پایین بیاورند. این داروها در حدود ۷۵ درصد مردانی که انسداد خروجی مثانه دارند موثر هستند. این داروها، مثل تامسولوسین و ترازوسین با شل کردن پروستات و افزایش امکان جاری شدن آزادانه ادرار عمل می کنند. البته مسدود کننده های گیرنده آلفا می توانند آثار جانبی ناخوشایندی داشته باشند مثل افت فشار خون و سبکی سر هنگام ایستادن.

تامسولوسین کمتر این آثار جانبی را ایجاد می کند، اگرچه معمولا با ادامه مصرف هر یک از این داروها معمولا این آثار جانبی کمتر شده یا از بین میروند. در موارد کمتری پزشک ممکن است داروهای دیگری برای کوچک کردن پروستات تجویز کند. از أنجائیکه علائم شما معمولا با قطع هر یک از این داروها برخواهد گشت، ممکن است لازم باشد آن ها را تا همیشه مصرف کنید.

همه روش های جراحی برای درمان بزرگ شدن خوش خیم پروستات شامل حذف بافت پروستات اضافی می شوند. پروستاتکتومی به خارج کردن قسمت بیش از حد رشد کرده غده پروستات گفته می شود. این فرایند می تواند به صورت باز یا بسته انجام شود. در پروستاتکتومی بسته، غده یا بافت اضافه از طریق یک رزکتوسکوپ (لوله نمایشگر) که وارد پیشابراه می شود خارج میگردد. در پروستاتکتومی باز، غده یا بافت اضافه آن از طریق برشی در ناحیه تحتانی شکم خارج می شود.

اگرچه پروستاتکتومی بسته اساسا جایگزین نوع باز شده است اما فرایندهای باز هنوز در صورتیکه غده خیلی بزرگ باشد یا جراح بخواهد فرایند دیگری نیز هم زمان انجام دهد به کار میروند. تراشیدن پروستات از طریق پیشابراه (TURP) یک فرایند بسته است. در این فرایند یک رزکتوسکوپ به داخل پیشابراه وارد شده و با وارد کردن یک حلقه سیمی کوچک یا لبه تیغ از طریق آن بافت اضافه پروستات را از اطراف پیشابراه میتراشند.

یک مزیت اصلی این فرایند بهبود علائم ادراری مرتبط با بزرگ شدن خوش خیم پروستات می باشد. اما یک عارضه نسبتا شایع TURP انزال رو به عقب است که در آن مرد مبتلا به سمت عقب به طرف مثانه انزال پیدا می کند. هم چنین تا ۱ درصد مردانی که این فرایند را داشته اند مشکلات بعدی بی اختیاری ادراری خواهند داشت. در صورتی که بافت خارج شده دوباره رشد کند ممکن است نیاز به تکرار این فرایند باشد.

تراشیدن پروستات از طریق پیشابراه (TURP) یک فرایند جراحی بسته است که در آن جراح یک لوله نمایشگر به نام رزکتوسکوپ از طریق پیشابراه وارد غده پروستات می کند. سپس یک حلقه سیمی کوچک یا لبه تیغ را از طریق آن وارد کرده بافت اضافه پروستات را از اطراف پیشابراه میتراشد. یک فرایند بسته دیگر وجود دارد که به آن برش پروستات از طریق پیشابراه (TUIP) گفته می شود.

در این فرایند جراح برشی عمیق به صورت تک یا دوگانه روی پروستات داده چنگ پروستات را روی پیشابراه شل می کند. این فرایند نسبت به TURP تا حدی کمتر موثر است اما خطر کمتری به لحاظ ایجاد انزال رو به عقب دارد. در برخی موارد ممکن است لازم باشد این فرایند تکرار شود. سایر درمان ها برای BPH عبارتند از گرمادرمانی با امواج میکرو، فنرهای داخل پیشابراه، لیزر درمانی، و قطع با سوزن از طریق پیشابراه (TUNA). گرمادرمانی با امواج میکرو از گرمای تولید شده توسط امواج میکرو برای حذف بافت های اضافه پروستات استفاده می کند.

فنرهای داخل پیشابراه لوازم لوله مانند کوچکی هستند که وارد پیشابراه می شوند تا  آن را بزرگتر کرده علائم ادراری را بهتر کنند. لیزر درمانی از یک اشعه نوری بسیار متمرکز برای بخار کردن بافت اضافه پروستات استفاده می کند. TUNA از تکنولوژی امواج میکرو برای بریدن بافت های انسداد دهنده استفاده می کنند.

پزشکان هنوز در حال ارزیابی موثر بودن این تکنیک ها در دراز مدت هستند. مشورت با پزشکتان درباره مزایا و معایب هر یک از درمان ها به شما کمک خواهد کرد که یک تصمیم آگاهانه بگیرید. اگر فکر میکنید برخی غذاها و داروها شدت علائم شما را بدتر می کند، سعی کنید نکات سبک زندگی زیر را رعایت کنید و علائمتان را تحت نظر بگیرید تا در صورت بهبود متوجه شوید:

یک رژیم غذایی کم چرب و کم کلسترول داشته باشید. مردانی که چنین رژیمی دارند در خطر کمتری برای BPH هستند.

میوه ها و سبزی های بیشتری بخورید. مردانی که این کار را می کنند در ریسک کمتری برای BPH هستند.

از پزشک خود بپرسید که آیا باید مایع دریافتی خود را به خصوص پیش از خواب محدود کنید. این کار ممکن است تعداد دفعاتی را که شب ها برای ادرار کردن از خواب بیدار میشوید کمتر کند.

 از کافئین، الکل و غذاهای ادویه دار اجتناب کنید. آن ها می توانند پروستات را تحریک کرده نیاز به ادرار در طول شب را بیشتر کنند.

مراقب داروهایی که مصرف میکنید باشید. برخی داروها از جمله گشاد کننده های برنش خوراکی، ادرار آورها، آرامبخش ها، ضد افسردگی ها و برخی داروهای بدون نسخه مثل آنتی هیستامین ها و ضد انعقاد ها می توانند مشکلات ادراری را تشدید کنند. با داروساز خود بررسی کنید.