درماتیت به التهاب پوست گفته می شود که می تواند ناشی از حساسیت باشد ولی در بسیاری موارد علت آن ناشناخته می ماند. بسیاری از انواع درماتیت اگزما نیز نامیده می شوند. چندین نوع از درماتیت یا اگزما وجود دارد:

♦  درماتیت حساسیتی (Atopic Dermatitis)

درماتیت حساسیتی (یا اگزمای آتوپیک) یک واکنش پوستی مرتبط با حساسیت می باشد. در این بیماری پوست اغلب حساسیت بیش از حد معمولی به بسیاری از مواد دارد. به نظر می رسد که در افرادی که به لحاظ ژنتیکی مستعد هستند، عوامل محیطی می توانند باعث شروع و بروز بیماری شوند. اطفالی که در خانواده خود سابقه ابتلا به سایر بیماری های آتوپیک (حساسیتی) را مثل تب یونجه   یا آسم دارند خطر بیشتری برای ابتلا به درماتیت حساسیتی دارند. بالغینی که درماتیت حساسیتی دارند استعداد بیشتری برای ابتلا به درماتیت تماسی یا درماتیت تحریکی دارند که در ادامه توضیح داده خواهند شد.

♦  درماتیت تماسی (Contact Dermatitis)

درماتیت تماسی نوعی از درماتیت حساسیتی است که در اثر واکنش به ماده خاصی که با سطح پوست تماس یافته است ایجاد می شود. برخی واکنش های پوستی مرتبط با درماتیت تماسی نسبتا خفیف بوده و در اکثر افراد ایجاد نمی شوند. برای مثال: واکنش حساسیتی ناشی از تماس با فلزی مثل نیکل ممکن است باعث ایجاد یک قسمت قرمز، پوسته ریزی دهنده و خارش دار در ناحیه ای که فلز (معمولا زینت آلاتی مثل ساعت یا گوشواره) با پوست تماس یافته است شود. ایجاد این واکنش ممکن است هفته ها تا ماه ها طول بکشد. برخی افراد واکنش های آلرژیک شدیدتری در تماس با گیاه پیچک سمی نشان می دهند. پوست ممکن است قرمز و خارش دار شود (حتی در نواحی دور از نقطه تماسی) زیرا مقادیر اندکی از مواد شیمیایی گیاه ممکن است از یک بخش از بدن به قسمت های دیگر منتقل شود. در نهایت تاول های کوچکی ایجاد خواهد شد. این تاولهای ریز ممکن است به هم بپیوندند و تاولهای بزرگتری تشکیل دهند که پاره شده و پوسته تشکیل می دهند.

♦  درماتیت تحریکی (Irritant Dermatitis)

برخی افراد بطور خاص به مواد مشخصی حساسیت دارند. درماتیت تحریکی در طول فصل زمستان (هنگامی که هوا رطوبت کمتری دارد) یا با استفاده از آب و صابون که باعث افزایش خشکی پوست می شود بدتر خواهد شد. پوست افراد مسن خشک تر است به خصوص در ناحیه ساق ها، که می تواند منجر به قرمزی و پوسته ریزی خفیف و تحریک پوستی شود. افرادی که دوش یا حمام با آب خیلی گرم می گیرند ممکن است دچار درماتیت تحریکی شوند. مایع ظرفشویی، ضد عفونی کننده ها، نرم کننده های لباس، پاک کننده های خانگی و شامپوها اغلب باعث تحریک پوست دستها و به ویژه پوست روی بند انگشتان شود.

♦  اگزمای نوزادی (Infantile Eczema)

اگزمای نوزادی نوعی از درماتیت حساسیتی یا درماتیت سبوریک می باشد که در نوزادان و کودکان کم سن و سال شایع است و ممکن است نشان بدهد که کودک در زندگی آینده به سایر انواع بیماریهای حساسیتی دچار خواهد شد. واکنش پوستی ممکن است از یک جوش کوچک تا کورک های کوچک قرمزی که با خاراندن ممکن است سر باز کرده و پوسته بدهند متغیر باشد. نواحی کوچکی از بدن مثل گونه ها و چانه در این بیماری درگیر است، به خصوص در شیرخواران. در کودکان، بثورات جلدی اغلب در پشت زانوها یا در داخل بازوها تشکیل می شوند، گرچه میتوانند کل بدن را نیز درگیر کنند. کورک ها ممکن است عفونی شوند بویژه در نواحی مرطوب و گرم مثل ناحیه پوشک که در آن باکتری ها می توانند رشد و تکثیر کنند. بسیاری از عفونت هایی که پوست را درگیر می کنند. مثلا آبله مرغان؛ می توانند در اطفالی که اگزما دارند شدیدتر بروز کنند. اگزمای شیرخوارگی ممکن است برای چندین سال بهبود یابد و برگردد و یا بعد از چند ماه بدون هیچ درمانی کاملا از بین برود. در اکثر کودکان با بلوغ بیماری کاملا از بین می رود، ولی در برخی از کودکان و نوجوان ها عواملی مانند هورمون ها، استرس و استفاده از محصولات مراقبت پوستی تحریک کننده مثل مواد آرایشی یا ژل های مو می توانند باعث ایجاد یا شعله ور شدن بیماری شوند.

  هشدار!

اگزما و حساسیت به تخم مرغ

اگر کودک شما اگزمای ناشی از حساسیت به تخم مرغ دارد، حتما به متخصص اطفال خود بگویید. واکسن های سرخک و سرخجه و اوریون (واکسن MMR) با استفاده از تخم مرغ تهیه می شوند، لذا برای اینکه کودک شما بتواند از این واکسنها استفاده کند باید به صورت تدریجی و آهسته نسبت به واکسن ها حساسیت زدایی شود. پزشک ممکن است توصیه کند که کودک شما دوزهای بیشتری از این واکسن ها دریافت کند (که لازم است همه کودکان دریافت کنند) یا واکسن را رقیق کرده و آن را در دوزهای مکرر کوچکتری دریافت کند.

♦  درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis)

درماتیت سبورئیک افراد مختلف را به شکل های متفاوتی درگیر می کند. در بالغین، چین های دو سمت بینی تا گوشه های دهان ممکن است قرمز، پوسته ای و خارش دار شوند. در مردها این التهاب میتواند به محل ریش و نواحی مودار قفسه سینه و پشت گسترش پیدا کند. این بیماری هم چنین ممکن است چین های پوستی را در سایر نواحی بدن را نیز درگیر کند از جمله کشاله ران، زیر بغل ها یا زیر پستان ها. شوره  عبارت است از پوسته ریزی پوست کف سر که توسط نوع خفیفی از درماتیت سبورئیک ایجاد می شود. علت اصلی درماتیت سبوره ناشناخته است ولی به نظر میرسد که بیماری در برخی خانواده ها بیشتر بوده و طی سال ها می آید و می رود. در شیرخواران درماتیت سبوره الگوی اگزمای شیرخواری را تقلید می کند. به این بیماری روی کف سر یک شیرخوار، کلاه شیرخوارگی گفته می شود  .

   علائم

در درماتیت، پوست معمولا خشک، خارش دار و قرمز بوده و گاهی با پوسته ریزی، فلسی شدن یا تاول زدن همراه است. در موارد شدید درماتیت ممکن است به تیره شدن رنگ پوست (هایپرپیگمانتاسیون)، ضخیم شدن پوست ناشی از خاراندن و مالیدن پوست (چرمی شدن پوست)، و عفونت باکتریایی ناشی از خاراندن مداوم پوست منجر شود.

♦  کراتوز سبورئیک (Seborrheic Keratoses)

کراتوز سبورئیمک لکه هایی خشن، گرد یا بیضی شکل به اندازه حداکثر ۲ تا ۳ سانتیمتر هستند که ظاهری چرب و پوسته پوسته دارند. این ضایعات می توانند مسطح یا مختصری برجسته باشند. این بیماری بعد از میان سالی شایع است و اغلب با زگیل، خال، یا تومورهای سرطانی اشتباه می شود. علت آن ناشناخته است اما تماس با آفتاب جزو فاکتورهای موثر نیست. اگرچه کراتوز سبوره جزو ضایعات پیش سرطانی نیست، اما چون به ضایعات سرطانی شباهت دارد باید حتما توسط یک پزشک بررسی شود.

 تشخیص

اگر نوع خفیفی از درماتیت دارید، اقدامات مراقبت فردی را که در ادامه مطرح می شود بطور صحیح انجام دهید. اگر نوع شدیدی از درماتیت دارید و یا این اقدامات در رفع علائمتان موثر نیستند، به پزشک خود مراجعه کنید. وی ممکن است شما را به یک متخصص پوست یا آلرژی ارجاع دهد که احتمالا تستهای خونی یا پوستی برای تعیین علت ضایعه درخواست خواهد کرد.

♦  اقدامات فردی برای پوست خشک و درماتیت

پوست ممکن است به علل مختلفی از جمله شستشوی بیش از حد یا تماس با مواد شیمیایی خشک شود. با انجام اقدامات زیر می توان از خشکی و تحریک پوست پیشگیری کرد:

1. در صورت امکان از تماس با ماده ای که باعث ایجاد درماتیت در شما میشود خودداری کنید.
2. ناحیه درگیر را مالش نداده و نخارانید. کیسه های پلاستیکی را با آب پر کرده بگذارید یخ بزنند، سپس آن را برای کاهش احساس خارش روی نواحی درگیر بگذارید.
3. از پزشک خود بخواهید یک کرم یا پماد استروئیدی (برای کاهش التهاب و شروع فرآیند التیام)، یک مسکن یا یک داروی آنتی هیستامین (برای کاهش خارش، تورم و قرمزی) بدون نسخه توصیه کند. بیش از حد پوست خود را شستشو ندهید. از یک صابون ملایم و حاوی چربی استفاده کرده و آنرا با دست یا اسفنج (نه لیف یا کیسه) استعمال کنید. از کف حمام یا روغن های حمام استفاده نکنید. سعی کنید دوش گرفتن یا حمام رفتن خود را در حد امکان کوتاه کنید (بیش از ۵ دقیقه نشود)، از آب خنک یا ولرم استفاده کنید (نه آب داغ). پوست خود را به آرامی خشک کنید (پوست را نسابید).
4. از سونا و حمام بخار اجتناب کنید.
5. از پوست خود با مصرف یک مرطوب کننده محافظت کنید به خصوص بعد از حمام یا دوش گرفتن.
6. اگر درماتیت در ناحیه دستان شماست مکررا از یک کرم دست بدون بو و محافظ استفاده کنید. در هنگام کار با مواد تحریک کننده در زیر دستکش های پلاستیکی از دستکش های کتان سفید استفاده کنید.
7. از عطر، اسپری های بودار یا پودر تالک روی پوست خود استفاده نکنید. این محصولات می توانند سبب تحریک پوستی شده و درماتیت را بدتر کنند.
8. لباس های تنگ که اندازه شما نیست نپوشید. از لباسهای زبر، که تن را می خارانند و لباس های پشمی، کتانی، پتوها، قالیچه ها یا پوشش روی مبل ها اجتناب کنید.
9. از مواد لباس شویی ملایم استفاده کرده لباس ها را دوبار در آب تمیز آبکشی کنید. از نرم کننده های لباس استفاده نکنید.
10. از تعریق زیاد اجتناب کنید. لباس های سبک و نخی بپوشید.
11. دمای اتاقتان را پیوسته خنک نگه دارید. از یک دستگاه بخور برای حفظ رطوبت محیط در حدی ثابت استفاده کنید.
12. از الکل و کافئین دوری کنید. آنها می توانند احساس خارش را بدتر کنند.

  درمان

•  علاوه بر اقدامات فردی توصیف شده در بالا، پزشک ممکن است یک مایع شستشو ( به جای صابون و آب) تجویز کند که پوست را هم زمان تمیز و نرم کند. وی هم چنین ممکن است یک داروی کورتیکواستروئید موضعی به منظور سرعت بخشیدن به روند التیام و یک داروی آنتی هیستامین قبل از خواب برای کاهش خارش و کمک به خواب شما تجویز کند.
•   تاکرولیموس یک پماد موضعی می باشد که برای درمان درماتیت خفیف تا متوسط تجویز می شود و عوارض جانبی احتمالی ترکیبات موضعی کوتیکواستروئیدی را ندارد. فقط پماد ها و کرم هایی را مصرف کنید که پزشکتان تجویز کرده است، مصرف هرگونه ماده دیگر می تواند باعث کاهش چربی طبیعی پوستتان شود.
•   اگر شما عفونت پوستی باکتریایی داشته باشید، پزشک برایتان آنتی بیوتیک تجویز می کند.
•   برای موارد خفیف اگزمای شیرخوارگی، سعی کنید فرزندتان را از افزایش حرارت زیاد دور نگه دارید. بیش از حد به او لباس نپوشانید. به کودکتان لباس های نخی بپوشانید که به خوبی شسته و آبکشی شده باشند. برای کودک از مرطوب کننده هایی که توسط متخصص اطفال توصیه یا تجویز نشده اند استفاده نکنید. پزشک کودک شما ممکن است یک داروی آنتی هیستامین برای جلوگیری از آزاد شدن ماده ای به نام هیستامین در بدن تجویز کند که مسئول ایجاد علائم حساسیتی مثل خارش می باشد.
•   اگزمای شیرخوارگی شدید اغلب با داروهای کوتیکواستروئیدی موضعی برای کاهش التهاب درمان می شود. پزشک کودک شما ممکن است هم چنین توصیه کند که برخی از غذاهایی را که ممکن است باعث اگزما شوند از رژیم غذایی کودکتان حذف کنید مثل شیر گاو، گندم، آب پرتقال، تخم مرغ، مغزها و شکلات.