دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱، که قبلا دیابت جوانان یا دیابت وابسته به انسولین نامیده می شد، هنگامی ایجاد می شود که لوزالمعده دیگر هورمون انسولین تولید نمی کند و یا میزان هورمون تولیدی متناسب با نیاز بدن نیست. کمبود انسولین مانع ورود گلوکز به داخل سلول ها برای تولید انرژی شده و از جذب و ذخیره گلوکز توسط کبد جلوگیری می کند.
اگر قند استفاده یا ذخیره نشود، در خون جمع شده و در ادرار می ریزد. سطح بالای قند در خون نشانه اصلی بیماری دیابت است. در دیابت نوع ۱ سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده (سلول های جزیره ای) انسولین تولید نکرده یا مقدار اندکی تولید می کنند.
دیابت نوع ۱ اساسا در افراد جوان ایجاد می شود ولی در هر سنی ممکن است دیده شود. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از جمعیت ۱۵ میلیونی ایالات متحده امریکا به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند. در اکثریت موارد دیابت نوع ۱ حاصل یک پاسخ ایمنی نامتناسب است که در آن سیستم ایمنی سلول های جزیره ای پانکراس را با عوامل خارجی اشتباه گرفته و به آنها حمله می کند و باعث آسیب زدن و تخریب آنها می شود.
دیابت نوع ۱ هم چنین ممکن است در افرادی با بیماری های مزمن دیگر که ممکن است به سلول های ترشح کننده انسولین در لوزالمعده آسیب بزنند نیز دیده شود مثل فیبروز سیستیک یا مصرف طولانی مدت الکل. از آنجایی که بدن نمی تواند از قند انرژی بگیرد، مجبور خواهد شد که از چربی ها انرژی بگیرد. با سوختن چربی، مواد شیمیایی به نام کتون ها و کتواسیدها تولید می شوند. تجمع این مواد در بدن وضعیتی تهدید کننده حیات ایجاد می کند که به آن کتواسیدوز گفته می شود که مشخصه آن کم آبی بدن و سطوح بسیار بالای قند خون می باشد.
در طول زمان سطوح کنترل نشده قند خون می توانند منجر به عوارض جدی شوند از جمله اختلالات چشمی رتینوپاتی دیابتی، که می تواند منجر به کوری شود، نوروپاتی محیطی و سایر بیماری های عصبی و نارسایی مزمن کلیه.
افرادی که دیابت دارند در خطر بیشتری برای ایجاد آترواسکلروز هستند که یک عامل خطر اصلی برای سکته مغزی، حمله قلبی و فشار خون بالا می باشد. برای بیماران دیابتی درمان فشار خون و کلسترول بالا به اندازه کنترل قند خون در جلوگیری از بیماری قلبی و برخی از سایر عوارض احتمالی دیابت مهم است.
بیماران دیابتی هم چنین در خطر بیشتری برای عفونت هستند. اگر دیابت دارید، همواره قبل از هر درمانی پزشک یا دندان پزشک خود را مطلع کنید تا بتوانند احتیاطات ضروری را انجام دهند. پزشک می تواند به شما کارتی بدهد که در آن نام، آدرس محل زندگی شما، اینکه شما مبتلا به دیابت هستید و دستورالعمل هایی برای کمک به شما در صورتی که حالتان بد شد در آن نوشته شده باشد.
یک دستبند یا گردن بند شناسایی به همراه داشته باشید که نشان دهنده دیابتی بودن شما باشد تا کارکنان اورژانس بتوانند در صورتی که بیهوش شما را پیدا کردند اقدامات درمانی فوری و صحیح برای شما انجام دهند و سایر افراد بدانند که علت علائم شما افت قند خون می باشد. چنین موارد کمکی ای تضمین خواهند کرد که در شرایط اورژانس کسی بتواند به شما کمک کند.
♦ اطفال و دیابت
ابتلا به یک بیماری مزمن مثل دیابت بویژه می تواند در اطفال دشوار بوده چالش های زیادی در والدین و مراقبین آنها ایجاد کند. اطفال کم سن و سال نمی توانند درک کنند که چرا باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند و چرا نمی توانند مثل کودکان دیگر شیرینی جات یا نوشیدنی های شیرین مصرف کنند. ضروری است که والدین و مراقبین این کودکان محکم بوده و در اعمال رژیم خاص کودک ثابت قدم باشند. بسیاری از نوجوانان دوره هایی از سرکشی را تجربه می کنند، و نوجوانان دیابتی ممکن است علیه محدودیت هایی که بیماری بر آنها تحمیل می کند واکنش نشان دهند. در این موارد لازم است از یک روان پزشک یا مشاور کمک گرفت که بتواند با نوجوان کار کند تا با عواقب پیچیده عاطفی و اجتماعی ابتلا به یک بیماری مزمن کنار آمده و وی را تشویق به کنترل بر آن کند.
علائم
علائم دیابت نوع ۱ معمولا به سرعت و طی هفته ها تا ماه ها ایجاد می شوند. در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید، فورا به پزشک خود مراجعه کنید:
- تکرر ادرار غیر عادی، گاهی حتی هر یک ساعت یکبار در طول روز و شب
- تشنگی غیر عادی ناشی از از دست دادن بیش از حد آب؛ نوشیدن مایعات شیرین می تواند باعث افزایش دفع ادرار شده و تشنگی را بدتر کند.
- خستگی، ضعف و بی تفاوتی که می تواند بیدار شدن از خواب را در صبح ها دشوار کند.
- کاهش وزن قابل توجه، به خصوص در اطفال و بالغین جوان، چون چربی و عضله برای تولید انرژی می سوزند و گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی از ادرار دفع می شود.
- احساس مور مور در دست ها و پاها
- کاهش مقاومت در برابر عفونت ها به خصوص جوش های چرکی و عفونت کاندیدایی واژن. عفونت های مثانه و سایر مشکلات مجاری ادراری می توانند از باکتری هایی ناشی شوند که جذب قند موجود در ادرار می شوند.
- تاری دید ناشی از قند اضافه در مایع چشمی
- مشکلات نعوظ در مردان و عدم وجود دوره های قاعدگی در زنان
تشخیص
اگر علائم دیابت داشته باشید، پزشک از شما یک نمونه ادرار برای بررسی قند و کتون خواهد گرفت. وجود این مواد در ادرار شما احتمالا نشانگر ابتلای شما به دیابت است. اگر فقط قند در ادرار شما باشد، پزشک تست خونی برای اندازه گیری مقدار قند خون درخواست خواهد کرد. تست قند خون برای تشخیص دیابت ضروری است چرا که شما ممکن است مقداری قند در ادرارتان داشته باشید بدون آنکه به دیابت مبتلا باشید. در صورت قند خون مساوی یا بالاتر از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر تشخیص دیابت مسجل می شود.
♦ عوارض دراز مدت دیابت
در صورت کنترل نشدن، هر دو نوع دیابت می توانند عواقب طولانی مدت داشته باشند مثل آسیب به عروق خونی، کلیه ها و اعصاب. بهترین راه برای اجتناب از این عوارض این است که سطح قند خون خود را در حد نرمال حفظ کرده و بطور منظم حتی در صورتی که مشکلی ندارید، مراجعه پزشکی داشته باشید.
بیماری قلبی
تغییرات شیمیایی که در نتیجه قند خون بالا یا سطح بالای انسولین در بدن ایجاد می شود می تواند منجر به تجمع چربی در شریان ها (آترواسکلروز) شود. این تغییرات هم چنین می توانند با افزایش احتمال لخته شدن خون منجر به تشکیل لخته های خونی شوند که با مسدود کردن جریان خون باعث حمله قلبی یا سکته مغزی شوند. فشار خون بالای همراه با دیابت نیز می تواند منجر به بیماری قلبی و سکته مغزی شود.
آسیب عصبی
سطوح بالای قند خون منجر به کاهش توانایی اعصاب در انتقال پیام های عصبی به قسمت ها مختلف بدن از جمله دست ها و پاها، مثانه، سیستم گوارش و سیستم تناسلی می شود. بسته به بافت درگیر، آسیب عصبی (نوروپاتی) می تواند علائم مختلفی ایجاد کند از جمله از دست رفتن حس، ضعف عضلانی، احساس گزگز و مورمور و سوزش، استفراغ، عفونت های مکرر مثانه و مشکلات جنسی.
بیماری عروق محیطی
سطح بالای قند خون می تواند باعث تنگ شده عروقی شود که خون را به دست و پا ها می رسانند. با نرسیدن خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی، بافت های با بیشترین فاصله از قلب ممکن است بمیرند. در موارد شدید ممکن است لازم شود همه یا قسمتی از پا قطع شود.
آسیب چشمی
دیابت می تواند به عروق کوچکی که خون قسمت خلفی چشم را تامین می کنند آسیب زده منجر به نشت خون یا سایر مایعات به داخل چشم شود. این حالت که به آن رتینوپاتی دیابتی گفته می شود یکی از علل اصلی کوری در جمعیت ۲۵ تا ۷۴ سال است. ابتلا به دیابت همچنین خطر سایر اختلالات بینایی در چشم را در فرد افزایش می دهد از جمله آب مروارید (کدر شدن عدسی چشم) و گلوکوم (بالا رفتن فشار چشم ناشی از تجمع مایع در آن). به همین علت اگر شما دیابت دارید، باید سالانه برای معاینه کامل چشم به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.
بیماری کلیوی
دیابت می تواند منجر به تنگ شدن عروق خونی خون رسانی کننده به کلیه شده و توانایی آنها را در تصفیه و حذف مواد زائد از بدن کاهش دهد. دیابت هم چنین می تواند با ایجاد عفونت های ادراری مکرر به کلیه ها آسیب وارد کند. از آنجایی که بیماری کلیوی به ندرت قبل از آسیب جدی به کلیه ها علامت دار می شود، به طور منظم برای تست های خونی و ادراری ارزیابی کننده سلامت کلیه ها به پزشک مراجعه کنید.
درمان
درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد. درمان موجود ترکیبی است از یک رژیم غذایی به دقت کنترل شده و تزریق روزانه انسولین (دو تا چهار بار در روز) به عنوان جایگزین انسولینی که لوزالمعده ترشح نمی کند. نگه داشتن قند خون در محدوده سالم می تواند شما را سلامت نگه داشته از ابتلا به عوارض جدی احتمالی دیابت مثل رتینوپاتی یا نارسایی کلیوی حفظ کند. شما در تمام طول زندگی خود نیاز به درمان دیابت خواهید داشت.
برای پیگیری موثر بودن درمان، شما یاد خواهید گرفت که قند خونتان را خودتان در منزل اندازه گیری کنید. نظم فردی همراه با حمایت و کمک تیم مراقبتی به شدت برای کنترل موفقیت آمیز دیابت مهم می باشد. اگر سطح قند خون خود را به خوبی کنترل کنید می توانید انتظار داشته باشید که زندگی سالم و پرباری داشته باشید.
درمان شدید با تزریق های روزانه انسولین و پمپ انسولین به شما این امکان را خواهد داد که برنامه وعده های غذایی، کار و ورزش خود را انعطاف پذیرتر کنید. با اندازه گیری منظم سطح قند خون، خوردن وعده های غذایی کوچک مناسب، و استفاده از دوزهای اندک انسولین های کوتاه اثر در موارد لازم می توان از هایپوگلایسمی (افت قند خون) اجتناب کرد.
با بررسی های منظم دوره ای و پیروی از توصیه های پزشک خطر عوارض جدی را میتوان کاهش داد.
گام های زیر می توانند به شما کمک کنند که سالم بمانید:
- بطور منظم ورزش کنید.
- از رژیم غذایی که پزشک یا متخصص تغذیه به شما می دهد پیروی کنید.
- سطح قند خون خود را با اندازه گیری منظم در منزل و بررسی سطح هموگلوبین A1C (بطور متوسط هر ۳ ماه) به خوبی کنترل کنید.
- فشار خون خود را در سطح سالم (کمتر از ۱۲۰/۸۰) حفظ کنید.
- سطح کلسترول مضر (LDL) خود را کمتر از ۱۰۰ نگه دارید.
- داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا هر داروی دیگری که پزشکتان برای بیماری قلبی یا فشار خون برای شما تجویز می کند منظم مصرف کنید.
- سیگار نکشید.
از پزشک خود درباره بهترین شیوه شروع فعالیت های قدرتی مثل ورزش های سرعتی سوال کنید زیرا ورزش می تواند با سوزاندن قند باعث افت قند خون شود. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که قبل از ورزش مقداری غذای اضافه بخورید یا دوز انسولین خود را تنظیم کنید.
هرگونه بیماری از یک سرماخوردگی خفیف تا حمله قلبی می تواند به بدن استرس وارد کرده و در نتیجه میزان انسولین مورد نیاز بدن را افزایش دهد. شما باید از جدول زمانی که پزشکتان برای مصرف غذا و خوراکی ها برایتان تهیه کرده پیروی کنید تا ذخیره قند خونتان را ثابت نگه دارید. این برنامه روتین هم چنین تضمین می کند که دوزهای منظم انسولین شما همواره روی مقدار ثابتی از قند خون اثر کند.
اگر نتوانستید طبق برنامه معمول خود غذا بخورید، مایعات شیرین بخورید و قند خون خود را اندازه بگیرید ولی دوز انسولین خود را کاهش ندهید.
اگر به هر علتی سطح قند خون شما از محدوده ای که شما و پزشکتان صحبت کرده اید بالاتر رفت، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر دیابت باعث تنگی عروق خونی در پاهای شما شده باشد، ممکن است دچار گرفتگی های عضلانی، سردی پاها، درد در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها و زخم های پوستی که بهبود نمیابند شوید. نهایتا کمبود جریان خون می تواند منجر به مرگ بافت ها در پا و ساق شود به طوری که نیاز به قطع کردن آن باشد. پاها به خصوص بسیار مستعد آسیب هستند، بنابرین مراقبت خوب از آنها بسیار حائز اهمیت است.
اگر هرگونه خراشی روی پایتان در عرض ۱۰ روز التیام نیافت، فورا به پزشک مراجعه کنید. هرگونه زخم روی پا باید فورا توسط پزشک معاینه شود.
نظرات ارزشمند شما