پایش سلامت آزمایش قند خون

بسیاری از ما برای ارزیابی وضعیت سلامت و پیشگیری و درمان بیماری‌ها بارها آزمایش خون داده ایم. اما معدودی از افراد قادر به درک و تفسیر نتیجه آزمایش خون خود هستند. چرا که نتیجه آزمایش خون دارای عبارات و اصطلاحات و علایم اختصاری پزشکی است. در عین حال، ذکر محدوده طبیعی برای هر فاکتور، کار تفسیر نتیجه آزمایش را ساده تر ساخته است.

 

گلوکز یا قند خون

گلوکز، ماده اصلی تأمین انرژی، در بدن ماست. خصوصا سلول های مغزی و سیستم عصبی، انرژی خود را از گلوکز تامین می نمایند و به کاهش میزان گلوکز در خون، حساس هستند.

عوامل مختلفی در بدن بر تنظیم میزان قند خون تاثیر دارد که از آن جمله می توان به هورمون های تنظیم کننده قند خون و خصوصا انسولین اشاره نمود.

بعد از صرف غذا قند خون مقداری، افزایش می‌یابد. پانکراس یا لوزالمعده، با آزاد سازی انسولین، به این افزایش پاسخ می دهد و باعث جذب گلوکز توسط سلول‌های بدن و کاهش مقادیر آن در خون می‌گردد.

برای اندازه گیری قند خون، باید ناشتا باشید؛ لذا واژه Fasting (گرسنگی) در نام این آزمایش، استفاده شده است.

به عبارت دیگر، بعد از مدت کوتاهی ناشتا بودن، قند خون را اندازه گیری می کنند و به همین دلیل به آن قند خون ناشتا یا Fasting Blood Sugar یا به اختصار FBS اطلاق می گردد.

قند خون ناشتا  (Fasting Blood Sugar = FBS)

بررسی میزان قند خون یکی از اجزای مهم آزمایش های روتین است. همانطور که اشاره شد قند خون در آزمایش‌های خون به شکل FBS  و کوتاه‌شده عبارت قند خون ناشتا یا گاهی به صورت FBG  و کوتاه‌ شده عبارت سطح گلوکز خون ناشتا نشان داده می‌شود. این آزمایش بعد از ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتا بودن اندازه گیری می گردد.

ناشتا بودن عاملی مهم درآزمایش قند خون است زیرا اگر بعد از ۸ ساعت عدم مصرف خوراکی، قند خون، بیشتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد بیانگر ابتلا به دیابت است. البته در صورت بالا بودن میزان قند خون، برای تایید نتیجه آزمایش، تکرار آن ضروری است و یک بار بالا بودن قند خون بتنهایی موید ابتلا به دیابت نیست.

گاهی افزایش قند خون، موقتی و در اثر مواد غذایی مصرفی فرد است لذا تاکید می شود برای تایید میزان بالای قند و یا ابتلا به دیابت، تکرار آزمایش ضروری است.  

مقادیر بسیار بالا یا پایین قند خون به میزان کمتر از ۶۰ و یا بیشتر از ۴۰۰ می تواند خطرناک و حتی مرگبار باشد.

 

عوامل موثر بر میزان قند خون

عواملی مانند افزایش سن، چاقی، کاهش متابولیسم بدن، کاهش سوخت و ساز بدن، استعداد مادرزادی و ژنتیکی برای دیابت می‌تواند بر افزایش سطح قند خون موثر باشد. از سوی دیگر، تغییر در سبک زندگی،  رژیم غذایی تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه و مدیریت وزن، در کنترل قند خون، حائز اهمیت است.

 

اختلالات در تنظیم میزان قند خون

افرادی که در آنها پانکراس قادر به تولید مقدار کافی از انسولین نباشد به دیابت نوع یک مبتلا می شوند. دلیل دقیق این بیماری مشخص نیست ولی گفته می شود یکی از عوامل عمده، عملکرد پادتن ها یا آنتی بادی‌های سیستم ایمنی بر علیه سلول‌های تولید کننده انسولین در خود فرد  می‌باشد.

در بعضی افراد، سلول های بدن، نسبت به انسولین تولیدی پانکراس از خود مقاومت نشان می‌دهند. این گروه ممکن است به پیش دیابت یا دیابت نوع دو مبتلا شوند. بیشتر بیماران مبتلا به دیابت، در این گروه قرار دارند.

زنان ممکن است در دوره بارداری به دلیل تغییرلت فیزیولوژیک در بدن، دچار بالا رفتن قند خون شده و اصطلاحا مبتلا به دیابت بارداری شوند. این گروه از زنان، پس از بارداری، احتمال بیشتری دارد که مبتلا به دیابت نوع دو شوند.

 

آمادگی‌های لازم برای انجام آزمایش قند خون ناشتا (FBS)

شما باید قبل از انجام آزمایش قند خون ناشتا، حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید. به این منظور، لازم است تمام طول شب با اجتناب از خوراکی ها و آشامیدنی ها، ناشتا باقی بمانید. البته نوشیدن آب بعد از شام و قبل از انجام آزمایش خون،  اشکالی ندارد.

اگر شیفت کاری شبانه دارید بهتر است قبل از انجام آزمایش قند خون ناشتا، حداقل ۶ ساعت خواب، داشته باشید.

بعضی داروها با نتیجه آزمایش قند خون تداخل دارد. لذا اگر دارو مصرف می کنید با پزشک خود مشورت نمایید. بدون مشورت با پزشک، از قطع خودسرانه دارو جدا اجتناب کنید.

 

تفسیر نتایج حاصل از آزمایش قند خون ناشتا

محدوده طبیعی برای قند خون ناشتا (FBS): در اکثر آزمایشگاه ها، ۷۷ تا ۹۹ میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dl)  یا ۳٫۹ تا ۵٫۵ میلی مول در هر لیتر (mmol/lit) می‌باشد.

حالت پیش دیابتیدر این حالت، قند خون ناشتا بین ۱۰۰ تا ۱۲۵  99 میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dl)  یا ۵٫۵ تا ۶٫۹ میلی مول در هر لیتر (mmol/lit) می باشد.

بیماری دیابتدر این حالت، سطح قند خون ناشتا ۱۲۶ میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dl)  یا پیشتر، معادل ۷ میلی مول در هر لیتر (mmol/lit)) است.

درصورتیکه نتیجه آزمایش قند خون، نشاندهنده مقدار بالاتر از سطح طبیعی باشد، باید برای تایید قطعی، آزمایش دوباره تکرار شود.

 

خبرهای تصویری

نظرات ارزشمند شما